Güncelleme Tarihi: 8 Ekim 2020
- Bel Fıtığı (Lumbal Disk Hernisi) Nedir?
- Bel Fıtığının Belirtileri
- Bel Fıtığının Nedenleri
- Bel Fıtığının Tedavisi
- Öneriler
Bel Fıtığı (Lumbal Disk Hernisi) Nedir?
Tıp dilinde, Lumbal Disk Hernisi olarak da bilinen bel fıtığı, omurlar arasında bulunan disklerin çeşitli sebeplerle kayması veya yırtılması sonucunda ortaya çıkan ve günlük hayatı ciddi şekilde etkileyen sağlık sorunudur.
Hasar gören disklerin sinirlere baskı yapması durumunda, kişi ağrılı bir döneme girer. Bu durumdan en çok bacaklara doğru ilerleyen sinirler etkilediğinden, bacaklarda ağrı, güç kaybı ve uyuşma meydana gelir.
Doğru zamanda tedavi edilmeyen bel fıtığı, kalıcı sinir hasarına neden olabilir. Çok nadir de olsa, kaymış diskin, bel ve bacakta bulunan ve “kauda ekina” olarak bilinen sinire zarar vermesi durumunda kişi bağırsak veya mesane kontrolünü kaybedebilir. Aynı şekilde, disk, sinirleri sıkıştırarak bacak arkasında ve rektum çevresinde his kaybına da neden olabilir.
Bel Fıtığının Belirtileri
Erkeklerde, kadınlardan daha fazla görülen bel fıtığının belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Bel bölgesinde başlayan ve zaman içinde bacak ile kalçaya yayılan şiddetli ağrı (siyatik olarak adlandırılan bu ağrı türü bel fıtığının en belirgin semptomudur),
- İdrar yapmada güçlük,
- Özellikle geceleri artan bel ağrısı,
- Ani idrar kaçırma problemleri,
- Omuzlarda, sırtta, kollarda, ellerde, bacaklarda veya ayaklarda uyuşma veya karıncalanma,
- Öksürme, hapşırma veya ıkınma durumunda şiddetlenen ağrı,
- Boyunda sinir sıkışması,
- Kaslarda güçsüzlük,
- Çabuk yorulma,
- İktidarsızlık,
- Denge kaybı,
- Sırtı bükme ve düzeltme sırasında ağrı,
- Yürüme ve oturma sırasında zorluk yaşama.
Ayrıca, bel fıtığı her zaman belirti göstermez; bazı durumlarda kişi, vücudunda bulunan disklerden birinin kaydığını rutin kontroller sırasında öğrenebilir.
Bununla beraber her sırt ağrısını bel fıtığına yormak da doğru bir yaklaşım değildir. Öyle ki, bazen ağrı, burkulma veya zorlanma gibi bir yaralanmanın sonucu olabilir.
Bel Fıtığının Nedenleri
Aktivite sırasında sürtünmeyi en aza indirerek hareketi mümkün kılan diskal yapı, yaşla beraber dejenere olabilir. Bir diğer deyişle, yaş aldıkça bel fıtığı problemi ile karşılaşma ihtimali olasılığı artar. Bunun nedeni, disklerin yaşlandıkça koruyucu su içeriğinin bir kısmını kaybetmeye başlamasıdır. Böylelikle, sıvı kaybetmiş diskler kolayca yerlerinden hareket edebilir.
Bununla beraber, bazı hareketler (ters hareket gibi iskelet sistemini zorlayan eylemler) de diskin kaymasına neden olabilir. Özellikle çok büyük ve ağır bir nesneyi kaldırmak sırtın alt kısmına ciddi bir baskı uygulayarak diskin kaymasına neden olabilir.
Bel fıtığının bir diğer nedeni fazla kilodur. Özellikle aşırı kilolu kişiler disk kayması açısından yüksek risk altındadır; öyle ki, diskal yapının fazla kilodan kaynaklı ek ağırlığı desteklemesi gerekir. Bununla beraber zayıf kaslar ve hareketsiz bir yaşam tarzı da bel fıtığını tetikler.
Ayrıca, sık sık doğum yapma, kadınlar için bel fıtığının önemli nedenlerinden biridir.
Bel Fıtığının Tedavisi
Bel fıtığının tanı ve tedavisinde öncelikle bir fizik muayene yapılır; muayene sırasında acının ve rahatsızlığın kaynağı, sinir fonksiyonu ve kas gücü kontrol edilerek tespit edilir. Bu aşamada hekim hastanın geçmişi ve semptomları hakkında sorular sorar. Bunun ardından bulgularının desteklenmesi amacıyla omurga kemikleri ve kasların görüntülenmesi istenir. Hasarlı bölgelerin belirlenmesi için X ışınları, CT taramaları, MRI taramaları, elektromiyogram ve sinir iletim testleri (EMG / NCS) veya diskogramlar kullanılır.
Bel fıtığının tedavisi, disk hasarının yoğunluğuna göre çeşitlendirilmiştir. İlk aşamadaki problemler, yatak istirahati ve egzersizi içeren aktivite kısıtlaması ile tedavi edilebilirken, ağrı kesiciler ile kas gevşeticilerden de faydalanılabilir. Bel fıtığı genel olarak bu tür tedavilere olumlu yanıt veren bir rahatsızlıktır, özelikle altı hafta içinde ağrılarda ciddi oranda bir azalma olur.
Bunların etkili olmadığı durumda, epidural enjeksiyonlar (baskı altındaki sinirlerin bulunduğu bölgeye iğne yardımıyla ilaç enjekte edilmesi işlemi) ve fizik tedavi iyi birer seçenek olarak kabul edilir. Ayrıca, ultrasonik ısıtma tedavisi, elektrik uyarıları, sıcak uygulama ve soğuk uygulama da ikinci etapta uygulanabilecek etkili tedavilerdendir.
Tüm bunlara rağmen belirtilerin 6 hafta boyunca devam etmesi ve diskin kas fonksiyonunu etkilemesi durumunda hekim, hastaya cerrahi yöntemle tedavi önerebilir. “Mikrodiskektomi” olarak adlandırılan bel fıtığı ameliyatı ile hekim, diskin hasarlı veya çıkıntılı kısmını, tüm disk sistemine dokunmadan çıkarabilir.
Bununla birlikte, “Tam Endoskopik Disk Cerrahisi” şeklinde isimlendirilen yeni bir tedavi ile de milimetrik bir kesi yerinden girilerek, sinirlere zarar vermeden, fıtığın alınıp etrafının temizlenmesi mümkündür. Bu yöntemin ciddi avantajlarından biri de hastanın kısa bir süre içinde yürümeye başlamasıdır.
Daha ağır bel fıtığı vakalarında ise, disk yapay bir diskle değiştirilir veya hasarlı disk vücuttan çıkarılarak hastanın omurlarının birbirine kaynaştırılması sağlanır.
Öneriler
Bel fıtığıyla ilişkili olarak oluşan ağrıyı birtakım yöntemlerle hafifletmek mümkündür. Aşağıda bu yöntemlerin bazıları öneri olarak bulunmaktadır. Elbette ki uygulama öncesinde hekim onayı almak elzemdir.
İşte öneriler:
- Aktif olun fakat aktiviteler arasında dinlenmeyi aksatmayın.
- Hafif egzersizler daha hızlı iyileşmeye yardımcı olduğundan, fizik tedavi uzmanının önerdiği hareketleri yapmayı ihmal etmeyin. Sırtınız, bacaklarınız ve karnınızdaki kasları güçlendirmek için yine fizik tedavi uzmanından destek alarak egzersizler yapın.
- Her gün, çok yavaş bir biçimde aktivitelerinizi artırın.
- Uzun süre aynı pozisyonda oturmayın, oturma aralarında rutin germe hareketlerinizi yapın.
- Adınıza reçete edilmiş ilaçları yalnızca ağrınız olduğunda değil, düzenli bir biçimde, günlük önerilen dozu ile kullanın.
- Bir şey kaldırmanız gerektiğinde (çok ağır olmaması koşuluyla), güvenli kaldırma tekniklerini kullanın. Eğilirken belinizden değil, desteği dizlerinizden alın.
- Sağlıklı kilonuzu koruyun.
Bu öneriler ayrıca bel fıtığını önlemek için de kullanabilmektedir.