Menisküs Nedir? Menisküs Yırtığı, Belirtileri, Nedenler ve Tedavisi

Vücudun bazı bölümlerinde bulunan kıkırdak doku çeşitlerinden biri de menisküs adını taşır. Diz, bilek, omuz, dirsek, göğüs kemiği, köprücük kemiği aralarında bulunan bu kıkırdak doku özellikle bacaklarda, hem diz içerisinde hem de alt ve üst kısmında yer alır. Bu dokunun % 74’ü su olduğundan yıpranmaya ya da yırtılmaya oldukça müsait bir yapıya sahiptir.

Menisküs Önemi Nedir ve Ne İşe Yarar?

Vücudun pek çok bölümünde bulunsa da menisküs dokusu özellikle diz bölgesinde önemli bir görevi üstlenir. Dizlerin biyomekanik fonksiyonlarında ön plana çıkan menisküsün görevi eklemlere ciddi bir yüklenme olduğunda şokları emmek ve bu sayede eklemlerin yağlanmasına olanak tanımaktır. Kıkırdak doku dizde bulunan dokularda sürtünme ve sürtünmeye bağlı sorunlar oluşmasını da önler. Genel olarak menisküs dokusunun görevlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Eklemlerin stabil kalmasını sağlamak
• Şok durumunda absorbe görevini üstlenmek
• Temas halinde dokular arası kuvveti dağıtmak
• Eklemlerin yağlanmasını sağlayarak sürtünmeyi önlemek

Menisküs Yırtığı Nedir?

Genellikle spor yapanlarda görüldüğü düşünülse de aslında çocuklarda dahi ortaya çıkabilen menisküs yırtığı en çok dizlerde meydana gelir. Diz kemiklerinin arasında bulunan menisküsün kemikler arasına sıkışarak yırtılması menisküs yırtığı olarak adlandırılır.

Menisküs Yırtığı Neden Olur?

Hareket halindeyken vücudun aniden yön değiştirmesinden kaynaklanan bu sorun ilerleyen yaşlarda da, ani yön değişimi olmasa dahi vücudun yapısal değişimine bağlı olarak da ortaya çıkabilir. İleri yaşlarda olan kişilerde sadece diz çökme ya da çömelme durumunda dahi maalesef menisküs dokusu yırtılabilir ve bu durum 60 yaş üzerinde olan kişilerde oldukça sık görülür.

Menisküs Yırtığı Belirtileri Neler?

Bu rahatsızlığın en önemli belirtisi ağrıdır. Dokuda yırtık meydana geldiğinde ilk anlarda çok şiddetli bir ağrı oluşmasa da zaman geçtikçe ağrının dozu bir hayli artarak dayanılmaz duruma gelebilir. Özellikle çapraz ve yan bağların kopması gibi bir durum bu soruna eşlik ettiğinde, çok daha fazla ağrı hissi ortaya çıkabilir. Menisküs yırtığının belirtileri şu şekildedir:

• Dizlerde ağrı
• Diz içerisinde sıvı birikmesine bağlı şişlik oluşması
• Bacakların bükme hareketinde ya da germe hareketinde zorlanma
• Yürümekte güçlük çekme
• Dizde ani kilitlenme ve hareket ettirememe
• Dizlerin vücudu destekleyemediği ve yön veremediği hissi

Menisküs Yırtığı Tanısı Nasıl Konur?

Tanı konabilmesi için hekim tarafından hasta fiziki bir muayeneden geçirilir ve hastanın şikayetleri dinlenir. Ardından hem yırtığın durumunu tespit etmek hem de tanı koyabilmek için bazı görüntüleme tetkiklerinden faydalanılır.

• MRG

MR yöntemi ile kıkırdak dokunun çok sayıda görüntüsü alınır. Tek başına tanı konması için yeterli olmasa da güvenilirliğinin % 77 olarak belirlendiği bilinir.

• Ultrason

Ses dalgaları ile çeşitli dokuların görüntüsünün alınmasını sağlayan ultrason özellikle gevşek kıkırdak dokunun vücutta olup olmadığını anlamak için kullanılır.

• Artroskopi

Dokuya küçük bir delik uygulanması ile mikro kameranın yırtığın durumunu görüntülemesi amacıyla tercih edilir.

• X-ray

Bu yöntem aslında menisküs yırtığını belirlemez. Ancak dizde farklı bir rahatsızlık olup olmadığını anlamak için hekim tarafından istenebilir.

Menisküs Yırtığı Tedavisi Nasıl Olur?

Bu rahatsızlığın giderilmesinde farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Hangi tedavinin uygulanacağı yapılan muayene sonrasında hekim tarafından belirlenir. Muayene ve çeşitli tetkikler ile yırtığın nerede meydana geldiği ve boyutu incelenir. Aynı zamanda hastanın yaşam şekli, aktiviteleri ya da yaşı gibi unsurlar da hekim tarafından bir arada değerlendirilir ve bu değerlendirme neticesinde en uygun tedaviye karar verilir. Dış menisküs bölümünde meydana gelen yırtığın kendi kendine düzelmesi mümkün olabilir. Ancak iç menisküste oluşan bir yırtık, zorunlu olarak ameliyatı gerektirir. İlerleyen yaşlarda meydana gelen doku yırtılmasında hekimler genellikle artroskopi ve kemiklerde düzelme sağlayan ameliyatı kombine şekilde uygular. Spor aktivitesi esnasında meydana gelen yırtıklarda ise cerrahi müdahale zorunlu olarak yapılır.

Ameliyatsız Menisküs Tedavisi Mümkün mü?

Bu kıkırdak doku aslında kendini yenileyebilen bir yapıya sahiptir. Bu nedenle çeşitli yöntemler uygulanarak ameliyata gerek kalmadan dokunun onarımı mümkün olabilir. Ancak ameliyatsız menisküs tedavisinin her hasta için ve her yırtık durumunda mümkün olmadığını bilmelisiniz. Şayet dejenere bir yırtılma söz konusu ise cerrahi müdahale zorunlu hale gelir. Ameliyatsız menisküs tedavisinde uygulanan yöntemler şunlardır:

• Uzun süreli dinlenme
• Hekim tarafından önerilen sürede ve aralıklarda buz uygulamak
• Bandajlama
• Dizin uzun bir süre yukarıda tutulması
• Fizik tedavi
• Şişmeyi ve ağrıyı azaltmaya yönelik ilaç tedavisi

Menisküs Yırtığı Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Bu sorunu gidermek için yapılan cerrahi müdahale 2 farklı şekilde uygulanabilir. Hangi ameliyat şeklinin uygulanacağı, hem hastanın hem de yırtığın durumuna göre belirlenir. Menisküs ameliyatı yırtığın durumuna ve tercih edilen ameliyat tekniğine bağlı olarak 15 dakika ila 45 dakika arasında tamamlanır.

1- Menisküs Dikilmesi
Mevcut yırtığın incelenmesinden sonra dikilebilme durumu saptandığında menisküs dikilmesi ameliyatı yapılır. Dikmeye dayalı ameliyat sonrasında hastaların yaklaşık 2 aylık bir süreçte yürürken koltuk değneklerinden yardım alması gerekir. Bu ameliyattan sonra 6 ay boyunca spor yapmamak gerekir. İyileşme süreci biraz uzundur ve aynı zamanda hastalar için zorlu bir dönemdir. Dokunun kendini yenilemesi uzun sürer ve bu süreçte hastaların çok dikkatli olması gerekir.

2- Yırtık Menisküsün Alınması
Şayet mevcut yırtık onarıma uygun olmayacak düzeydeyse yırtılmış olan dokunun tamamen alınmasına dayalı bir cerrahi müdahale gerçekleştirilir. Bu ameliyattan sonra iyileşme süreci daha kısadır. Hastalar maksimum 1 ay sonra yaşantılarına kaldıkları yerden devam edebilir. Hatta çok ağır olmayan bir işte çalışanlar ameliyattan 10 gün sonra iş yaşamına dönebilir. Fakat menisküs dokusunun alınması ilerleyen yaşlarda kireçlenmeden kronik diz ağrılarına kadar pek çok sorunu doğurabilir. Bu nedenle mümkün olduğunca ameliyat esnasında kadavradan doku nakli yapılmasına çalışılır. Bu ameliyat artroskopik cerrahi ile yapılır.

Artroskopi Nedir?

Genellikle eklem rahatsızlıklarının giderilmesi amacıyla yapılan ameliyatlarda kullanılan artroskopi kapalı cerrahi yöntemlerinden biridir. Sadece ameliyatlarda değil, tanı konması gerektiğinde de kullanılabilir.

Artroskopi Nasıl Yapılır?

Optik cerrahi yöntemlerinden bir olan artroskopi mikro kamera ve fiberoptik ışık kaynağı kullanılarak gerçekleştirilir. Ameliyat için hastanın müdahale bölgesine sadece 0,5 cm’lik delik açılması yeterli olduğundan kesi uygulanmasına gerek kalmaz. Bu delikten eklem içerisine gönderilen mikro kamera dokuyu 10 kat büyütür ve cerrah tarafından gerekli müdahale başarılı bir şekilde yapılabilir. Aynı zamanda bazı hastalıklara tanı koyabilmek amacıyla fotoğraf çekilmesi ya da görüntü kaydı alınması gibi amaçlarla da bu yöntem uygulanır.

Artroskopi Hangi Durumlarda Uygulanır?

Sadece menisküs yırtığında uygulanmayan bu yöntem aynı zamanda dizlerde, dirseklerde, bileklerde ve omuzlarda mevcut olan eklem rahatsızlıklarının hem tanısında hem de tedavisinde başvurulan bir tekniktir. Aşağıdaki durumlarda sıklıkla bu teknik tercih edilir.

• Yırtılmış olan menisküs dokusunun çıkarılması
• Eklemlerdeki iltihabın temizlenmesi
• Çeşitli nedenlerle eklem zarının çıkarılması
• Diz kapağı çıkığının onarımı
• Kireçlenme tedavisi
• Ön ve çapraz bağların tedavisi
• Kıkırdak doku nakli
• Eklem içindeki bazı dokuların ya da cisimlerin çıkarılması
• Kas sıkışması tedavisi
• Kronik omuz çıkıkları
• Romatizma tedavisi
• Sinir sıkışması tedavisi
• Kemik çıkığının törpülenmesi
• Kıkırdak dokudan parça ayrılması

Artroskopinin Avantajları Neler?

• Hastaya kesi uygulanmasına gerek olmaz
• Ameliyat sonrası enfeksiyon riski çok daha düşüktür
• Dokular ameliyatta çok daha az zarar görür
• Cerrahi müdahale çok kısa sürede tamamlanır
• Diğer yöntemlerde ulaşılamayan dokulara ulaşılabilir
• Doku görüntüsü kaydedilebilir ve daha sonra incelenebilir
• Operasyon sonrası fizik tedaviye daha kısa sürede başlanabilir
• Ameliyat sonrası iyileşme süreci çok daha kısadır ve konforludu

Menisküs ile İlgili Bilinmesi Gerekenler

• Eklem rahatsızlıkları asla ihmal edilmemelidir. Çünkü ihmal neticesinde menisküs dokusu büyük zarar görebilir ve pek çok farklı rahatsızlığı da beraberinde getirebilir.
• Menisküse bağlı olarak çeşitli sorunlar yaşayanlar ağır aktivitelerden kaçınmalıdır. Spor aktiviteleri de mutlaka hafifletilmelidir.
• Diz ağrısı yaşayanlar bu ağrı çok hafif düzeyde olsa dahi mutlaka hekime başvurmalıdır.
• Dizlerde çeşitli zamanlarda meydana gelen şişmeler mutlaka hekime gidilmesi gereken durumlar arasında yer alır.
• Hangi spor dalı tercih edilmiş olursa olsun, spor yaparken dizlere aşırı yüklenmeden kaçınılmalıdır. Aynı zamanda ani diz hareketlerinden mutlaka kaçınmak gerekir.

Menisküs Yırtığı Tedavisi Ertelenmemelidir!

Elbette tüm rahatsızlıklarda olduğu gibi menisküs yırtığında da erken teşhis, tedavide çok büyük önem taşıyor. Eğer yukarıda da aktardığımız menisküs belirtilerinden sadece birini dahi yaşıyorsanız derhal hekime başvurmalısınız. Çünkü bu dokunun bir süre de olsa yırtık kalması kireçlenmeye sebebiyet verebilir. Kireçlenmenin yanı sıra sürtünmeye bağlı olarak farklı pek çok rahatsızlık oluşabilir. Bu nedenle menisküs tedavisi asla ertelenmeden yapılmalıdır.