Güncelleme Tarihi: 12 Şubat 2018
Gün içerisinde yeteri kadar nefes alamadığınız gibi bir hisse kapılıyorsanız dispne, yani nefes darlığı sorunu yaşıyor olabilirsiniz. Pek çok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen nefes darlığı şikayetine sahipseniz, mutlaka nedeni araştırılmalıdır. Klinik ortamda nefes darlığının oldukça geniş kapsamda değerlendirildiğini söyleyebiliriz. Çünkü akciğerlerden, kalp ve sindirim sistemine, böbrek hastalıklarından alerjiye kadar çok sayıda unsur, nefes darlığına sebebiyet verebiliyor. Bu nedenle nefes darlığı, teşhis konması ve aynı zamanda tedavi edilmesi zaman alan bir rahatsızlıktır. Yapılan son araştırmalar, çeşitli nedenlerle sağlık kuruluşlarına giden her 4 hastadan 1’i nefes darlığı şikayetini de hekime bildiriyor. Dolayısıyla çok yaygın görülen bir sıkıntı olduğunu söyleyebiliriz.
Nefes Darlığı (Dispne) Neden Olur?
Öncelikle bilinmesi gereken husus, nefes darlığı yaşamanın mutlaka bir sağlık sorunu olduğu anlamına gelmemesidir. İnsanlar merdiven çıktıklarında, yoğun egzersiz ya da spor yaptıklarında, vücut ısıları çeşitli nedenlere bağlı olarak arttığında yeteri kadar nefes alamadıklarını hissedebilir. Ancak bu durum geçicidir. Çeşitli hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan nefes darlığı daha uzun süreli devam eder.
Nefes darlığı en çok astım, kalp yetmezliği, akciğer hastalıkları ve anksiyete gibi psikolojik sıkıntılardan kaynaklanır. Ancak bunla dışında onlarca farklı hastalık da bu sorunu beraberinde getirebilir. Nefes darlığı aniden başladığında “akut dispne” sınıfında değerlendirilir. Eğer nefes darlığı 1 aydan daha uzun süre devam etmiş ise bu durum “kronik dispne” olarak adlandırılır.
Akut Dispne Neden Olur?
- Astım
- Anksiyete
- Zatürre
- Nefes borusuna, tıkayan bir cisim kaçması
- Anemi
- Alerjik reaksiyon
- Kalp yetmezliği
- Fazla karbon monoksite maruz kalma
- Kan basıncı düşüklüğü
- Akciğer atar damarının pıhtı nedeniyle tıkanması
- Akciğer kollapsı
- Mide ve bağırsaktan bir bölümün göğüs boşluğuna doğru olacak şekilde fıtıklaşması
Kronik Dispne Neden Olur?
- Astım
- KOAH
- Obezite
- Kalp ile ilgili sorunlar
- Akciğer dokusunun esnek yapısını kaybetmesi (İntersitisyel)
Nefes Darlığına Neden Olan Akciğer Sorunları Neler?
- Akciğer kanseri
- Öncesinde akciğer hastalığı geçirmiş olmak
- Verem
- Akciğerde fazla sıvı olması (pulmoner ödem)
- Plevral efüzyon
- Sarkoidoz
Nefes Darlığına Neden Olan Kalp Sorunları Neler?
- Kardiyomyopati
- Kalp ritim problemleri
- Kalp yetmezliği
- Kalp zarında iltihaplanma olması (perikardit)
Nefes Darlığını Neler Tetikler?
Çevreyi kirleten her türlü unsur, nefes darlığını da tetikler. Örneğin toz ve duman nefes darlığı yaşayan insanların kesinlikle uzak durması gereken unsurlardır. Kronik bir şekilde nefes darlığı yaşayanlar, tozlu ya da dumanlı ortamlarda bu sorunu çok daha fazla yaşayabiliyorlar. Polen ve küf gibi unsurlar da nefes darlığını tetikleyerek daha sıkıntılı bir solunuma sebebiyet verebiliyor. Elbette nefes darlığını tetikleyen faktörler arasında sigara da bulunuyor. Hafif düzeyde de olsa nefes almakta zorlanan herkesin sigara dumanı olan ortamlarda bulunmaması gerekir. Ayrıca panik atak ve anksiyete gibi psikolojik sıkıntıların da nefes darlığını tetiklediği bilinir. Bazı psikolojik sorunlarda atak adı verilen durum yaşandığında kişiler nefes darlığı şikayetini de sıklıkla yaşarlar. Bu durum akciğer ya da kalp ile ilgili bir sorundan kaynaklanan nefes darlığı değildir. Genellikle atak sonrasında nefes darlığı şikayeti de sona eder.
KOAH Nedir?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan KOAH kronik bronşit ve amfizem sonrasında gelişen, ciddi bir hastalıktır. KOAH hastalığında kronik akciğer iltihabı söz konusudur. Yaşamı tehdit eden bu hastalık dünya genelinde kanser ve kalp hastalıklarından sonra, ölüme en çok neden olan hastalıktır. KOAH hastalığı kendini öksürük, nefes darlığı, hırıltılı solunum ve yoğun balgam ile belli eder. Hastalığın en yaygın nedeni sigara kullanımıdır. Bununla beraber bazı gazlara ve partiküllere uzun süreli maruz kalmak da bu hastalığa sebebiyet verebilir. KOAH, akciğer kanseri ve kalp hastalıklarına da zemin hazırlayan bir hastalıktır. % 90 oranında sigara kullanımına bağlı olarak ortaya çıkar.
Nefes Darlığı Ne Zaman Tedavi Gerektirir?
Daha önce de değindiğimiz gibi nefes darlığı onlarca farklı hastalığın belirtisi olabiliyor. Bu nedenle nefes darlığı şikayetine sahip olanların mutlaka bir hekime danışması ve bunun altında yatan unsurun araştırılmasını sağlaması gerekir. Bunun dışında aşağıdaki durumlardan herhangi birini yaşıyorsanız acilen sağlık kuruluşlarına başvurmalısınız.
- Ani başlayan nefes darlığı
- Nefes darlığı yüzünden hareket ederken zorlanma
- Göğüs ağrısı
- Mide bulantısı