Güncelleme Tarihi: 18 Mayıs 2018
Obsesif kompülsif bozukluk, gün içerisinde yaşanan evham ve endişe durumu ile takıntıların, kişinin günlük yaşantısını etkileyen durumlara dönüşmesi olarak tanımlanmaktadır. Obsesyon kelimesinin kökü Latince obsidere kelimesinden gelmektedir. Obsidere kelimesi ise kuşatma ve rahatsız etme anlamlarına gelmektedir.
Kişinin isteğinden bağımsız olarak gelmekte olan birtakım düşünceler kişinin günlük yaşantısında zorluklara neden olabilmektedir. Obsesif kompülsif bozukluk ile birlikte el yıkama ya da temizleme, sürekli bir sayma halinde olma, daima bir şeyleri kontrol etme durumu, düzen takıntıları da görülebilmektedir.
Sık görülen obsesyonlar şu şekildedir;
- Kuşku ve kontrol obsesyonu: Obsesif kompülsif bozukluk durumlarından en sık görülmekte olanı kuşku ve kontrol obsesyonudur. Kişinin aklında sürekli olarak bir şeylerin unutulmuş olduğu fikri yer almaktadır. Sıkça görülmekte olan durum kişinin elektrikli aletlerin fişinin çekilmiş olmadığını düşünmesi ve bu konuda emin olamamasıdır. Bu nedenle kişi sürekli olarak bir şeyleri kontrol etme isteği duymaktadır ve bu durum gündelik yaşantıyı oldukça fazla etkilemektedir.
- Cinsel içerikli obsesyonlar: Kişinin gün içerisinde cinsel içerikli düşüncelerini kendi isteğiyle bastıramaması durumu olan cinsel içerikli obsesyonlar gündelik yaşamda oldukça rahatsız edici olabilmektedir.
- Simetri ve düzen obsesyonları: Bu obsesyon görüldüğü takdirde, kişi yaşantısının her alanında bir düzen ve simetrinin olmasını ister.
- Sayma kompülsiyonları: Sayma kompülsiyonlarına sahip olan kişiler bir şeyi belli sayıda yapmadıkları takdirde kötü şeyler meydana geleceğini düşünebilmektedirler.
- Batıl inanışlar: Merdiven altından geçmemek, bir yere girerken ilk olarak sağ ayağı kullanmak gibi batıl inanışlar da obsesyona dönüşebilmektedir.
- Bulaşma obsesyonu ve temizlik kompülsiyonları: Kişide daima beden ve kıyafetlerinde kir, toz olduğu hissi kuşku ve kontrol obsesyonu olarak bilinmektedir. Kişi bu kuşku ve obsesyonlar nedeniyle sürekli olarak birtakım davranışlar gerçekleştirir. Bu davranışlar kişinin gündelik yaşantısını etkileyecek boyutta olabilmektedir.
Obsesif Kompülsif Bozukluk Neden Görülür?
Obsesif kompülsif bozukluğun birden fazla sebebi görülebilmektedir. Bu sebepler kalıtımsal ve çevresel olmak üzere ikiye ayrılmaktadır ve başlıca şöyle sıralanmaktadır;
- Kalıtımsal Nedenler: Kalıtımsal nedenler genel olarak beyinde görülmektedir. Karmaşık bir yapı olan beyinde bulunan sinir hücrelerinde iletişim halinde olmaktadırlar. Nöronlar arası iletişim nörotransmiterler tarafından iletilir ve bu nörotransmiterlerin seviyesinin düşmesinin obsesif kompülsif bozukluk ile bağlantılı olduğu bilinmektedir. Bu seviyenin düşmesinin ve dengesiz olmasının sebepleri arasında katılımsal nedenler yer almaktadır. Böylelikle bu durumun sonucu olarak obsesif kompülsif bozukluğun kalıtımsal nedenlerle de oluşabileceği düşünülmektedir.
- Çevresel Nedenler: Başta stres olmakla birlikte bazı çevresel nedenler de obsesif kompülsif bozukluk nedenleri arasında yer alabilmektedir. Bu çevresel nedenler arasında kişinin sevdiği birinin hayatını kaybetmesi, çevresindeki insanlarla olan ilişkilerindeki olumsuzluklar, yaşantısındaki gerçekleştirdiği köklü değişiklikler ve taciz, tecavüz gibi psikolojik olarak olumsuz etkileyen durumlar yer almaktadır. Aynı zamanda çevresel faktörler obsesif kompülsif rahatsızlığı olan kişilerde bu rahatsızlığın durumunu kötüleştirebilmektedir.
Obsesif Kompülsif Bozuklukların Temel Özellikleri
Sık Görülen Obsesyon Belirtileri Nelerdir?
- Kirlenme ve mikrop kapma korkusu
- Sürekli yanlış yapıyor olma düşüncesi
- Diğer insanları incitme korkusu
- Toplum içerisinde küçük düşme korkusu
- Sürekli bir düzene ve simetriye ihtiyaç duyma hali
- Daima birilerine güvenme ihtiyacı hissetme
- Sürekli birilerinden şüphelenme hali
- Kötü fikirler düşünmekten korkma
- Günah olduğuna inanılan veya kirli olan düşüncelerin akla gelmesinden korkma
- Kusursuz olamamaktan korkma
Sık Görülen Kompülsiyon Belirtileri Nelerdir?
- Çok sık duş alma
- Gün içerisinde çok fazla el ve yüz yıkama
- Evden, ofisten çıkmadan sürekli olarak fırın, kapı kilidi, ocak gibi eşyaları kontrol etme
- Daima aynı sırayı takip edecek şekilde yemek yeme
- Gün içerisinde daima bir şeyleri düzeltme
- İşleri yaparken farkında olmaksızın içinden veya duyulacak bir şekilde sayıları sayma
- Rahatsızlık hissi uyandıran düşünceleri akıldan çıkaramama
- Sürekli olarak zihinde belirlenmiş olan aynı cümle ve kelimeleri tekrar etme
- Yapılması gereken işleri daima aynı sayıda yapmaya çalışma
- Biriktirilmesi anlamsız olan nesneleri toplama veya biriktirme
Obsesif Kompülsif Bozukluk teşhisi nasıl konur ve nasıl tedavi edilmektedir?
Obsesif Kompülsif Bozukluk durumunun teşhisi cerrahi yöntemlerle yapılmamaktadır. Bu durumun teşhisi bir uzman doktor tarafından, hastadaki belirtilerden yola çıkılarak konulmaktadır. Obsesif Kompülsif Bozukluk durumu kendiliğinden geçen bir durum değildir. Daha ciddi sonuçlar doğurmaması için tedavi edilmesi gerekmektedir. Obsesif kompülsif bozukluk durumu bilişsel davranış terapisi ile ilaç tedavisi yöntemleriyle tedavi edilebilmektedir.
Bilişsel davranış terapisi ile kişilerin sahip olduğu obsesyon ve kompülsiyonları gerçekleştirmemeleri sağlanır. Bu sayede obsesif kompülsif bozukluk durumu olan kişiler korkuları ve takıntılarıyla yüzleşmiş olurlar. Bu yöntemle amaç öncelikle anksiyete durumunun azaltılmasıdır. Aynı zamanda bu terapiler ile kişilerin sahip oldukları takıntı ve obsesyonları azaltması sağlanır.
İlaç tedavisi ise antidepresanlar ve inhibitörler aracılığıyla kullanılabilmektedir. İlaç tedavisine kişinin kendisi karar vermemeli ve mutlaka bir uzman gözetiminde kullanılmalıdır. Bilişsel terapiler ve ilaç tedavileriyle sonuç alınamayan durumlarda Eloktrokonvulsif Terapi yöntemine başvurulabilmektedir. Ayrıca durumun çözülemediği kişilerde cerrahi yöntemlere de başvurulabilmektedir. Eloktrokonvulsif Terapi yönteminde obsesif kompülsif bozukluk durumu olan kişinin baş bölgesine takılan elektrotlar aracılığıyla beyne elektrik şoku verilir. Bu elektrik şokları nedeniyle nörotransmitterlerin salınması sağlanmaktadır.
Tüm tedavi yöntemlerinde olduğu gibi obsesif kompülsif bozukluk durumunda da erken teşhis her zaman daha başarılı sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır. Tedavilerle birlikte ise hastalar genel olarak normal yaşantıya geri dönmektedir.