Güncelleme Tarihi: 3 Ocak 2022
- Rahim Ağzı Kanseri Nedir?
- Rahim Ağzı Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir? Rahim Ağzı Kanseri Belirtileri Nelerdir?
- Rahim Ağzı Kanseri Nasıl Teşhis Edilir? Rahim Ağzı Kanseri Nasıl Tedavi Edilir? Rahim Ağzı Kanserinden Korunma Yolları
- Rahim Ağzı Kanseri Nedir?
Rahim ağzı, rahimin doğum sırasında genişleyerek bebeğin çıkmasını sağlayan kısmıdır. Bu kısım rahmi vajinaya bağlayan servikstir (boyun). Rahim ağzı kanseri, serviksteki hücrelerin anormal hücrelere dönüşmesiyle olan ve dünya genelinde en sık görülen jinekolojik kanser türüdür. Hücrelerin değişiminin büyük çoğunluğuna HPV (Human Papilloma Virüsü) neden olmaktadır. HPV cinsel yolla bulaşan çok bulaşıcı bir virüstür. Bu virüsün bazı türleri siğillere neden olmakta, yüksek riskli bazı türler ise rahim ağzında kanser öncül hastalıklar ve kansere neden olmaktadır. HPV her kadının bir dönemde rastladığı bu virüs çoğu zaman vücut tarafından yenilmektedir. Bu virüsün bazı türleri savunma sistemini yenerek rahim ağzı kanserine neden olmaktadır. Bu kansere tıp dilinde Serviks kanseri denmektedir.
Sinsi bir kanser türü olan rahim ağzı kanseri hastalığın seyri ve ortaya çıkmasını geciktirmektedir. Bu durum hastalığın tedavisini oldukça güçleştirmektedir. Kanserin başladığı hücre tipine göre 2 farklı türü bulunmaktadır. İlk türü Skuamöz hücreli karsinom, tüm kanserlerinin neredeyse %80 ila %90’lık kısmını oluşturmaktadır. Bu kanser türü rahim ağzının dış yüzeyindeki hücrelerde ortaya çıkmaktadır. İkinci tür Adenokarsinom ise tüm rahim ağzı kanserlerinin %10 ila %20’lik kısmını oluşturmaktadır. Bu kanser türü ise servikal kanalı kaplayan glandüler hücrelerde başlamaktadır.
Bu kanser türü kadınlarda en sık görülen 5 kanser türünden biridir. Rahim ağzı kanseri daha çok gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde 30- 50 yaş arası cinsel olarak aktif olan kadınlarda en sık görülen jinekolojik kanserdir. Yapılan son araştırmalar genç kadınlarda da bu kanser türüne daha sık rastlandığını ortaya koymuştur.
Bu kanser türü tamamen aydınlatılmıştır ve önlenebilir bir kanserdir. Kanserden korunmak için kansere neden olan HPV virüsünden korunmak için önlemler almak ve düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak gerekmektedir. Böylece hastalığın erken dönemde saptanmasına ve tedavisindeki başarıya yardımcı olacaktır. Tüm bunlara rağmen yaşamı tehdit edici özelliği nedeniyle rahim ağzı kanseri, meme kanserinden daha ölümcüldür.
Rahim Ağzı Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?
Rahim ağzı kanserine yakalanan hastaların %99,7 sinde HPV mevcuttur. Yani rahim ağzı kanserinin en büyük nedeni olan HPV cinsel ilişki sonrası rahim ağzı hücrelerinin içinde kalmakta ve zamanla hücrelerde anormallik yaratması sonucu kansere neden olmaktadır. Hücrelerin değişimi 10 ile 15 yıl kadar sürmektedir. Bu nedenle rahim ağzı kanserinde takip ve tarama yöntemleriyle kanser oluşmadan tespit edilme imkânına sahiptir.
Rahim ağzı kanserinin büyük nedeni HPV olsa da HPV dışında cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlar, birden fazla cinsel partner varlığı ve cinsel ilişkiye girilen ilk yaş kanser riskini artırmaktadır. Bağışıklık sisteminin zayıflatan AİDS hastalığı, A ve C vitamini eksikliği kanser için risk faktörü oluşturmaktadır.
Rahim ağzı kanseri risk faktörleri;
- HPV (en yüksek riskli türleri: 16. ve 18. türü)
- Cinsel yolla bulaşan başka enfeksiyonlar (klamidya, bel soğukluğu ve HIV)
- Birden fazla cinsel partner varlığı
- Erken yaşta (16 yaştan önce) ilk cinsel ilişki
- Yüksek doğurganlık sayısı
- Cinsel ilişki sırasında korunma yöntemi kullanmayanlar
- Genital bölge temizliğine dikkat etmemek
- Sigara kullanımı
- Zayıf bağışıklık sistemi (AİDS, A ve C vitamin eksikliği)
- Obezite ( özellikle adenokanser için)
- Aile
- Özellikle 9 yıldan daha uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı
Rahim Ağzı Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Sinsi bir hastalık olan rahim ağzı kanseri erken dönemde belirti göstermemektedir. Bu sebepten belirli aralıklarla yapılması gereken pap smear ve hpv tarama testleri çok önem arz etmektedir. Hastalığın ilk belirtileri vajinal kanamalar, vajende kitle hissi, vajinal akıntılar ve ağrılı cinsel ilişkidir. Özellikle vajinal kanamaların cinsel ilişki sırasında ve sonrasında olması önemli belirtidir.
Rahim ağzı kanserinin belirtileri hastalığın ileri safhalarında ortaya çıkmaktadır. Kanlı akıntıya ek olarak düzensiz adet kanaması, idrar problemleri ve bacak ağrıları belirtileri de görülmektedir. Kanserin ilerlemiş ise muayene esnasında tümör fark edilmektedir.
Tespit edilen tümör yukarıda rahim içi boşluk, aşağıda vajinaya ve yanlardan pelvik duvara kadar yayılmaktadır. Ilerilemiş evrelerinde bu tümör mesane ve rektumu da işgal etmektedir. Bunun sonucu olarak kabızlık, kanlı idrar, vajenden idrar ve dışkı gelmesi belirtileri olabilmektedir.
Rahim ağzı kanseri belirtileri;
- Anormal vajinal kanamalar (özellikle cinsel ilişki sonrası kanama)
- Vajende kitle hissi
- Vajinal kötü kokulu akıntı
- Ağrılı cinsel ilişki
- Vajinadan idrar ve dışkı kaçağı
- Sırt ve bacak ağrısı
- Bacaklarda ödem, şişlik
- Kilo kaybı
- Kemik ağrıları
Rahim Ağzı Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Rahim ağzı kanseri belirtileri gösteren kadın, kadın hastalıkları uzmanına gider. Jinekolog tarafından hasta öyküsü dinlenir ve jinekoloji muayene yapılır. Hasta öyküsünde ilk cinsel ilişki yaşı, cinsel birliktelik sırasında ağrı hissedip hissetmediği ve ilişki sonrasında kanama şikâyetlerinin varlığına dair bilgiler alınır. Kişinin daha önce cinsel yolla bulaşan bir
hastalığa yakalanıp yakalanmadığı, cinsel partner sayısı, sigara kullanımı ve HPV’ye karşı aşılanıp aşılanmadığı, adet düzeni ve bu dönemlerde anormal kanama gelişmesi durumları hakkında da bilgi alınır. Daha sonra jinekoloji muayeneye geçilir.
Muayenede kansere işaret eden bulgular var ise veya rutin tarama zamanı gelmişse PAP smear testi uygulanır. PAP smear testi, rahim ağzı bölgesindeki hücrelerden fırça ile nazikçe örnek alınması işlemidir. Bu işlemle anormal hücrelerin tespiti yapılmaktadır. Test sonucunda anormal sonuç var ise HPV virüs tayini testi ve kolposkopik servikal biyopsi işlemi yapılır. Kolposkopi ile rahim ağzı büyütülerek görüntülenir, şüpheli alanlardan biyopsi örneği alınır. PAP smear testinde anormal hücreler ve kolposkopide tümör belirtileri var ise rahim ağzı kanser öncesi hastalığı veya kanseri teşhisi koyulur.
Rahim Ağzı Kanseri ve Kanser Öncesi Hastalıkları Nasıl Tedavi Edilir?
Kanserin rahim içindeki tam yeri, kanserin tipi, yaş, genel sağlık durumunuz ve çocuk sahibi olmak isteyip istemediğiniz gibi diğer faktörler tedavi seçeneklerini etkilemektedir. Bu kanseri tedavisinde tek bir yöntemle ya da birkaç tedavi seçeneğinin kombinasyonu şeklinde uygulanabilmektedir. Rahim ağzı kanseri tedavisi kanserin durumuna göre tedavisi 2 grup şeklinde yapılmaktadır. Kanserin yayılıması az ise cerrahi tedavi, kanser yayılmış ise radyoterapi yöntemi kullanılmaktadır. Cerrahi tedavide kanserin yayıldığı yerlerin temizlenmesi amaçlanmaktadır. Cerrahi tedavi tümörün boyutuna göre değişik tekniklerde yapılmaktadır. Cerrahi teknikleri;
- LEEP (Loop electrosurgical procedure)
LEEP rahim ağzı kanseri için hem tanı hem de tedavi için kullanılmaktadır. Bu yöntem elektriğin doku üzerindeki kesme ve kanamayı durdurucu etkisinden yararlanılmaktadır.
- Kriyoterapi ( kanser öncesi hastalıkların tedavisinde kullanılır)
Bu yöntemde atipik (anormal) hücreler dondurularak rahim ağzının yüzey dokusunun zedelenmesiyle kansere dönüşecek hücrelerin ölmesi amaçlanmaktadır.
- Koterizasyon
. Bu tedavinin amacı anormal hücrelerin yakılarak ortadan kaldırılmasıdır.
- Konizasyon
Bu yöntem rahim ağzından kanser hücrelerinin koni şeklinde bir parçanın çıkarıldığı cerrahi yöntemdir.
- Sadece Kanserleşen Bölgenin Çıkarılması
Küçük boyuttaki kanserleşen bölgenin koni biyopsisi işlemi ile yapının çıkarılması işlemidir. Koni şeklinde çıkarılan kanserli bölge hariç başka rahim bölgelerine müdahale edilmemektedir. Bu işlem ile ileri dönemlerde gebe kalmak isteyen kadınlarda hastalıklarının derecesinin izin vermesi halinde tercih edilmektedir.
- Rahim Boynunun Çıkarılması (Trakelektomi)
Radikal trakelektomi denilen bu yöntemle rahim boynu ve bu yapıyı çevreleyen bazı dokuların çıkarılması amaçlanmaktadır. Erken dönem kanser hastalarında tercih edilebilen bu işlem sonrasında rahime müdahale edilmemesi nedeniyle ileri zamanlarda kişi tekrar gebe kalmaktadır.
- Rahimin ağzi ile beraber rahimin tamamının çıkarılması (Histerektomi)
Erken evre kanser hastalarında tercih edilen bu yöntemle ameliyat ile hastanın rahim boynu, uterus (rahim) ve vajinanın bir bölgesine ek olarak çevre lenf nodları da çıkarılmaktadır. Kişi bu hastalıktan tamamen kurtulabilir ve tekrar ortaya çıkma şansı da ortadan kalkmış olur ancak üreme organlarının çıkarılmış olması nedeniyle kişinin operasyon sonrası dönemde hamile kalma şansı yoktur.
Kanser ilerlemiş ise uygulanan tedavi yöntemi radyoterapidir. Radyoterapiyle birlikte hastanın hastalığına göre kemoterapi de verilebilmektedir. Böylece hastalığın tekrarlanma riski de azalmaktadır. Radyoterapi yumurtalarda hasara neden olduğu için hasta bu tedavi sonrası menopoz dönemi girmektedir.
Radyoterapiyle birlikte uygulana kemoterapide kimyasal ilaçlar aracılığıyla kanser hücrelerinin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Bu tedavi hastaya ağız ve damar yoluyla ilaçların verilmesiyle yapılmaktadır. Kemoterapide verilen ilaç kanser hücrelerin durumuna veya tümörün büyüklüğüne göre değişiklik göstermektedir.
Rahim Ağzı Kanserinden Korunma Yolları
Rahim ağzı kanseri tamamen aydınlanmış bir kanser türüdür. Bu nedenle erken evrede yakalanıp tedavi edildiğinde başarı oranı %80-85 başarı oranına sahiptir.
Kanserin erken yakalanması için kadınların düzenli aralıklarla PAP smear testi, HPV testi ve jinekoloji muayene yaptırması gerekmektedir.
21-29 yaşı arasındaki her yetişkin kadının 3 yılda bir Pap Smear testi, 30-65 yaş arasında bulunan her yetişkin kadının 3 yılda bir Pap Smear ve her 5 yılda bir HPV taraması yaptırması tavsiye edilmektedir. Böylece hastalık erken teşhis ile ölüm riskini yok etmektedir.
Rahim ağzı kanserine karşı bir diğer korunma yolu da rahim ağzı aşısı yaptırmaktır. HPV türlerine karşı geliştirilmiş aşı özellikle ergenliğin başlangıcından 30’lu yaşlara kadar uygulanması halinde oldukça etkili kabul edilmektedir. Rahim ağzı aşısı, virüsün yol açtığı kanserlerden korunmada güvenli ve etkili bir yoldur.
Rahim ağzı kanserine karşı diğer korunma yolları;
- Rahim ağzı aşısı, virüsün yol açtığı kanserlerden korunmada güvenli ve etkili bir
- Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim
- Cinsel aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak
- Erkeklerin sünnet olması
- Sigara kullanmamak