Topuk Dikeni Nedir?

Güncelleme Tarihi: 25 Ocak 2022

Topuk dikeni, topuk kemiği ile taban çukuru arasında kalsiyum birikmesi nedeniyle oluşan sivri uçlu kemiksimi oluşumla kendini gösteren ortopedik rahatsızlıktır. Tıp dilinde “kalkaneal spurs”, “ayak spursları” ve “osteofitler” denmektedir. Genellikle kas ve bağ dokusunda görülen uzun süreli gerginliğin sonucu oluşmaktadır. Topuğun önünde başlayan rahatsızlık zamanla ayağın diğer bölgelerini de etkilemektedir. Topuk dikeni yaklaşık 0,5 cm boyunda olduğunda çıplak gözle görülmediği için tanısı zor olmaktadır. Nadiren de olsa topuk dikeni 1 – 1,5 cm kadar çıkıntı şekilde görülebilmektedir. Röntgende görünür kanıt olmadığında durum bazen “topuk dikeni sendromu” olarak tanımlanmaktadır.

Ayak sorunları arasında en sık rastlanan rahatsızlıklardandır. Her yaşta ve kişide görülebilen bir rahatsızlıktır. Rahatsızlık tespit edilmeden birkaç ay hatta yıllar boyunca büyüyebilir. Bunun nedeni topuk dikenin algılanmamasının zor olmasıdır. İlk başlarda sabah ilk ayağa basıldığında his edilen acı zamanla her adımda acı ve batma hissi duyulmasına kadar gitmektedir. Bunun sonucu olarak sivri uçlu, çengelli topuk dikeni büyüdükçe, topuğun yumuşak, yağlı dokusunu yok etmeye başlamaktadır. Buda zamanla kişinin ayağın üstüne basmayı zorlaştırmasıyla günlük yaşam kalitesini düşürmektedir.

Sert yüzeylerde yapılan yürümek, koşmak veya zıplamaktan kaynaklanan tekrarlayıcı stres, topuk dikeninin yaygın nedenleri arasında bilinilmektedir. Ayrıca kilolu kişilerde, yanlış ayakkabılar, uzun süre ayakta durmayı gerektiren işler, kilo artışı, tabana ani yük binmesi nedenleri arasında yer almaktadır. İlk belirtileri ayağın ön kısmında ağrı, şişlik, ısı artışı ve iltihaptır. Ayak dikeninden uygun tedavi ile kurtulmak mümkün olmaktadır.

Topuk Dikeni Nedenleri?

Topuk dikeni, insan faaliyetleri ve plantar fasiit nedenli oluşmaktadır. Bunun yanında bazı risk faktörleri de topuk dikenine neden olmaktadır. En temel nedeni insan faaliyetleri oluşturmaktadır. Sert yüzeylerde yapılan yürüme, koşma ve zıplama faaliyetleri kalsiyum ayak tabanında yığılma yapması nedeniyle ayak dikenine neden olmaktadır. Kişinin kilolu olması ayağa binen yükün fazla olması da rahatsızlık ihtimalini artırmaktadır. Ayakkabı seçimi de rahatsızlığa etki etmektedir. Desteksiz ayakkabılar, parmak arası terlik ve topuklu ayakkabılar ayak duruşunu etkileyip kalsiyum birikmesine neden olmaktadır. Uzun süre ayakta çalışan kişilerde ayaklarına binen yük nedeniyle ayak dikeni olmaktadır. Ayağını yere sert şekilde yere çarpan kişilerin yumuşak dokuya yaptığı basınç aşınmaya neden olarak topuk dikenine neden olur.

Plantar fasya ayak dikenine neden olmaktadır. Topuk ve ayak parmaklarınız arasında uzanan sert, lifli dokunun zedelenmesi sonucu yürürken acı vermesi plantar fasyadır. Bu hastalık ayakta kalsiyum yığmasına sebep olduğu için ayak dikenine neden olur. Bu hastalık ayak dikeni ile karıştırılmaktadır. Bu hastalığa askerler ve sporcularda sık rastlanmaktadır. Ayrıca Reiter hastalığı, omurga ve bel romatizması ve yaygın idiyopatik iskelet hiperostozu hastalıkları da ayak dikenine neden olmaktadır

Ayak dikeni için bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Bunların başında sporcular gelmektedir. Ayaklarına sürekli olarak yüksek basınç uygulamaları nedeniyle bu hastalığa yatkınlardır. Ayak travmaları da hastalığın risk faktörlerindendir. Kişinin kilolu olması ayağa binen yükün artması nedeniyle risk faktörü olmaktadır. Ayak ligament elastikiyetinde ortaya çıkan azalma nedeniyle 40 yaş üstü kişilerde hastalık için risk faktörüdür. Kadınların topuklu ayakkabı ve desteksiz ayakkabı kullanması nedeniyle erkeklere göre daha fazla risk faktörü taşımaktadır.

Topuk Dikeni Belirtileri Nelerdir?

Topuk dikeni, erken döneminde belirtiler göstermektedir. Erken döneminde sabah ilk ayağın ilk yere temasında acı his edilir. Bu acı da yürüdükçe azalmaktadır. Hastalık ilerledikçe sabah acıları her adımda his edilen acı ve batmaya dönüşür. Hastalığın diğer belirtileri ise:

Ayağın öne kısmında ağrı ve şişlik,
Topuk iltihabı ve topuk şişmesi
Sabah ilk adımda topuktaki keskin ağrı
Gün içiresinde diken batma hissi
Topuk altında kemik benzeri çıkıntı
Topukta yürümeyi zorlaştıran bir hassasiyet
Topuk bölgesinde ve çevresinde ısı artışı

Topuk Dikeni Nasıl Teşhis Edilir?

Topuk dikeni teşhisi zor bir hastalıktır. Kişiler sabahlayın ilk ayağa basıldığında his edilen acı yürüyerek azaldığı için kişiler bu rahatsızlığı unutmaktadır. Bu rahatsızlığın gözle görülmeyecek şekilde olması da kişinin rahatsızlığın farkına varmasını geciktirmektedir.

Rahatsızlığın ilk belirtilerini olan ayağın ön kısmında ağrı, şişlik, ısı artışı ve iltihap vardır. Bu belirtileri olan kişiler ortopedi bölümüne başvurmaları gerekmektedir. Hekim tanı için ayak röntgeni istemektedir. Röntgende kemik çıkıntısı görülür ise hekim tarafından topuk dikeni teşhisi konulur.

Topuk Dikeni Nasıl Tedavi Edilir?

Topuk dikeni uygun yöntemle tedavi edilen bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlıktan cerrahi operasyon geçirmeden kurtulma imkânı yüksektir. Rahatsızlığın tedavi yöntemlerindeki amaç ayağa binen basıncı azaltmak, topuk ağrısı ve iltihabını kontrol altına almak, doku iyileşmesini sağlamak ve yumuşak dokuların esnekliğini artırmak amaçlanmaktadır.

İstirahat: Her hastalıkta olduğu gibi istirahat topuk dikeni içinde iyi gelmektedir. İstirahat sayesinde ayağa binen yükün azalmasıyla ağrı ve şişlik azalmaktadır.
Buz: Topuk dikeni olan bölgeye konulan buz ile şişliğin azalması sağlanmaktadır.
Yeni nesil spor ayakkabı giymek: Darbe emici özellikli yeni nesil spor ayakkabılar ayağın yere uyguladığı kuvveti azaltarak topuk dikeni olan bölgenin korunmasını sağlar.
Ödem ve ağrı giderici ilaçlar: Rahatsızlığın neden olduğu iltihap ve ağrıyı azaltmak için ilaçlar kullanılabilmektedir.
Topuk Dikeni Tabanlığı: Kişinin ayağına uygun olarak özel yapılan tabanlık, ayakkabının tabanına yerleştirilir. Tabanlık ayağı darbelere karşı koruması, yürümeyi kolaylaştırması ve ayağa baskı hissini en aza indirmesiyle rahatsızlığa sahip kişilere konfor sağlamaktadır.
Topuk Dikeni Egzersizleri: Topuk dikeni egzersizi için ilk olarak bir havlu ve uzun bir bez kullanarak ayağınızın tam altına gelecek şekilde yerleştirerek havlu ve bezi kendinize doğru çekerek 5’e kadar sayıp bırakılır ve bu hareket tekrarlanır. Diğer egzersiz de, ayağınızın altına top veya cam bir şişe yerleştirilerek çok bastırmadan hafif bir şekilde 3 dakika boyunca ileri geri masaj yapmaktır. Son egzersiz ise bir bacağınızı diğer bacağınızın üstüne atarak oturur bir pozisyon alabilir, bir elinizde ayak parmaklarınızı, diğer elinizde ise topuğunuzu tutarak ters yönlere doğru ayağınızı esnetilerek yapılan egzersizdir.
Topuk Enjeksiyonu: Topuk dikeni olan bölgeye yapılan enjeksiyon işlemiyle ağrının azalması amaçlanmaktadır.
Topuk Dikeni Lazer Tedavisi: Topuk dikeni tedavisinde kullanılan bu yöntem ile lazer ışınları, cilt altındaki kemikleşmiş yapının çözülmesini amaçlanmaktadır.
Topuk Dikeni Ameliyatı: Topuk bölgesinin üst kısmında bulunan geniş alandaki sinir uçları ve kasların gevşetme işlemi yapılarak rahatsızlığın giderilmesi amaçlanmaktadır.

Bunlarla birlikte geleneksel tedavi yöntemleri olan kekik tedavisi, epsom tuzu, esansiyel yağlarla masaj, elma sirkesi, limon ve karbonat yöntemleri de bulunmaktadır.