Uyku Apnesi Nedir? | Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

• Uyku Apnesi Nedir?
• Uyku Apnesi Neden Ortaya Çıkar?
• Uyku Apnesi Belirtileri Nelerdir?
• Uyku Apnesi Hangi Hastalıklara Yol Açar?
• Uyku Apnesi Nasıl Tedavi Edilir?

Yaygın olarak yüksek sesli horlamaya eşlik eden yorgunluk ve nefes darlığı şikâyetleri ile karakterize olan uyku apnesi hakkında merak edilen her şeyi bu yazımızda topladık.

Uyku Apnesi Nedir?

Uyku apnesi, temelde, uyku esnasında nefesin belirli sıklıklar ile kesintiye uğramasına neden olan yaygın bir uyku bozukluğudur. Kesintiler yaklaşık olarak 10 ila 20 saniye sürerken, 1 saat içinde 100 kez tekrarlanabilir.

Nefes almanın kesintiye uğraması, hava akışının durması ve kişinin kanındaki oksijen seviyesinin düşmesi anlamına gelir. Bu da, kişi hatırlamasa da gece boyunca defalarca uyanmaya neden olur; bu da elbette ki kaliteli bir uyku düzeninin düşmanıdır.

Sürekli olduğu ve tedavi edilmediği durumda ciddi rahatsızlıklara da neden olabilen uyku apnesi, tıp literatüründe üç farklı türe ayrılmıştır:

• Tıkayıcı (obstrüktif) uyku apnesi sendromu: En yaygın tür olmakla beraber, üst yolunum yolunda bulunan kasların uyku sırasında gevşemesi ve burun ve ağız içindeki normal hava akışını bloke etmesi sonucu oluşur. Bu türden uyku apnesi yüksek sesli horlamaya ve nefesin sıklıkla ve belirli bir süre için kesilmesine sebebiyet verir.
• Merkezi (santral) uyku apnesi sendromu: Merkezi sinir sistemini ilgilendiren bu türden uyku bozukluğu, beyin, nefes almayı kontrol eden kaslara sinyal göndermeyi geçici olarak durdurduğunda ortaya çıkar. Kişilerin nadiren horlamasına sebep olan bu sorun, yaygın olarak altta yatan bir sağlık problemi ile ilişkili olarak meydana gelir.
• Mikst (karışık) uyku apnesi sendromu: Obstrüktif ve santral olarak adlandırılan türlerin kombinasyonu şeklinde ortaya çıkar.

Uyku Apnesi Neden Ortaya Çıkar?

Dünya genelinde uyku bozuklukları içinde en yaygın sorunlardan biri olan uyku apnesi genellikle aşağıdaki nedenlere bağlı olarak görülmektedir:

• İleri yaşta olma; özellikle 50 ila 60 yaş arasındaki kişilerde problemin yaygın olduğu çeşitli çalışmalar ile ortaya konmuştur,
• Üst solunum yolunun olması gerekenden daha dar olması,
• Yumuşak damak (velum),
• Dilin olması gerekenden daha yukarı bir pozisyonda bulunması,
• Çenenin küçük olması; üst ve alt çene arasındaki anatomik farklılıklar,
• Septum deviasyonu (burun kemiği eğriliği),
• Olması gerekenden daha geniş olan bademcikler ve adenoid,
• Aşırı kilolu olma – obezite,
• Tütün ürünlerinin kullanımı (özellikle sigara),
• Boyun çevresinin geniş olması (erkeklerde 43 cm’den; kadınlarda 40 cm’den fazla),
• Burun tıkanıklığına sebebiyet veren çeşitli alerjiler ve tıbbi durumlar.

Bunların yanı sıra erkeklerin, kadınlara oranla uyku apnesinden muzdarip olma sıklığının daha yüksek olduğu bilinmektedir. Bununla beraber sorun, kadınlarda menopoz ile beraber artış göstermektedir.

Uyku Apnesi Belirtileri Nelerdir?

Uyku apnesine ilişkin en belirgin semptomlar yalnızca uyurken ortaya çıktığı için tespit etmek zor olabilmektedir; özellikle de kişi tek başına yaşıyor ise.

Bununla beraber, sorunun en yaygın belirtisi uyku sırasında, sesli bir biçimde horlama; horlarken duraklama ve duraklamaları takip eden boğulma hissi & tepkileri ve nefes nefese kalmadır. Bunların dışındaki semptomlar ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Uyuma – uyanma saatleri yeterli görünse de gün içinde uykusuz hissetme ve aşırı yorgunluk,
• Özellikle sabahları gözlenen ağız kuruluğu veya boğaz ağrısı,
• Geceleri sık sık tuvalete kalkma,
• Geceleri huzursuz hissetme,
• Özellikle sabahları gözlenen şiddetli baş ağrısı,
• Geceleri nefes darlığı şikâyeti ile uyanma.

Bu belirtilerin büyük çoğunluğunun gözlendiği durumda bir sağlık merkezine başvurmak şarttır. Bazı durumlarda çeşitli solunum rahatsızlıkları ve sıradan horlama durumları ile uyku apnesi birbirine karıştırılabilmektedir. Böyle bir sorun ile karşılaşmamak ve tedaviyi zamanında alabilmek adına bir uzmandan tıbbi yardım talep etmek elbette ki en iyisidir.

Uyku Apnesi Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Uyku apnesi ilk olarak kişinin gün içinde ihtiyaç duyduğu enerjiyi alamamasına; zihinsel olarak yorgun hissetmeye ve üretkenliğin sekteye uğramasına sebebiyet verir. Bunun nedeni, nefes alıp verme sırasında ortaya çıkan duraksamaların, oksijen eksikliğine ve onarıcı uykuda değil, hafif uykuda daha fazla zaman geçirmeye neden olmasıdır.

Bunun haricinde, uyku apnesi aşağıdaki sorunlara yol açar:

• Kronik uyku yoksunluğu,
• Konsantrasyon güçlüğü,
• Unutkanlık,
• Anksiyete ve depresyon gibi ciddi mental sorunlar.

Ek olarak, uyku apnesi şu sorunların ortaya çıkmasında ciddi etkiye sahiptir:

• Yüksek tansiyon (hipertansiyon),
• Çeşitli kardiyovasküler hastalıklar,
• Diyabet (şeker hastalığı),
• Atriyal Fibrilasyon (düzensiz kalp atışı),
• Çeşitli nörolojik hastalıklar ile omurga veya beyin sapı hasarı,
• Felç.

Ayrıca sorun, günlük aktiviteleri gerçekleştirme esnasında kaza ve hata riskinde artışa neden olabilir.

Uyku Apnesi Nasıl Tedavi Edilir?

Uyku apnesi teşhisi alınmasının akabinde, tedavinin kurgulandığı aşamaya geçilir. Tedavi edilebilen bu sorun, ilk olarak yaşam tarzında yapılan bir takım değişiklikler ile kontrol altına alınmaya çalışılır. Buna göre, aşırı kilolu olma durumunda kilo vererek sağlıklı bir vücut kitle endeksine ulaşmak, solunum ataklarının sayısını azaltırken, kan basıncını düşürür ve yorgunluk / uykusuzluk gibi sorunların ortadan kaldırılmasına yardımcı olur.

Bununla beraber, egzersiz yapmak da solunum ataklarının seyrekleşmesine ve enerjinin korunmasına katkı sağlar. Özellikle aerobik ve yoga gibi egzersizler solunum yolunda bulunan kasların güçlendirilmesi noktasında oldukça etkilidir.

Egzersiz ve kilo verme haricinde, ekseriyetle uyku öncesinde, kafein içerikli maddeler, alkol ve antidepresan almamak da iyi bir tercih olabilir. Elbette ki konu hakkında kesin karar hekim tarafından verilmelidir. Bu süreçte ayrıca tütün ürünlerinden uzak durulması önerilir. Başta sigara olmak üzere tüm tütün ürünleri, üst solunum yolunda ciddi iltihaplanmaya neden olur.

Uyku apnesinin ortadan kaldırılması sürecinde, yukarıdaki uygulamalar yetersiz kaldığı durumda, sürekli pozitif hava akış basıncı (CPAP) tedavisi gerçekleştirilebilir. Hafif ve orta şiddetteki uyku apnesi tedavisi, hava yolunun açık kalmasına yardımcı olan ve hava geçirmez burunluk ve maskeden oluşan CPAP cihazı ile yapılabilir. Bu cihaz, solunum yolunu açık tutarken, nefes almadaki duraklamaları önler.