Uyuz Hastalığı Nedir? | Belirtileri, Tanısı, Tedavisi ve Korunma Yöntemleri

• Uyuz Hastalığı Nedir?
• Kabuklu Uyuz Nedir?
• Uyuz Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
• Uyuz Hastalığı Nasıl Bulaşır?
• Uyuz Hastalığı Tanı ve Tedavisi
• Uyuz Hastalığı Korunma Yöntemleri

Uyuz Hastalığı Nedir?

Uyuz, sarcoptes scabiei adlı gözle görülemeyen mikroskobik sekiz bacaklı akarların neden olduğu bulaşıcılığı yüksek bir cilt hastalığıdır. Hastalığa dişi akarların cildin diş tabakasına 10 ile 25 arası yumurta bırakması sonucu yakalanır. Bırakılan yumurtada akarları ciltte tüneller açarak ilerlemesine bağlı olarak parmak araları, bilek, dirsek, ayak, göbek çevresi ve koltuk altında gece kaşıntısına, sivilceye benzeyen döküntüye ve yaralara neden olmakta ve kişilerin yaşam kalitesini düşürmektedir.

Sonbahar ve kış aylarında artış gösteren hastalığa dünyanın her yerinde rastlanmaktadır. Uyuz kişisel temizliğine dikkat etmeyen herkeste görülebilmektedir. Hastalık, hastalığa sahip kişilerle doğrudan temas veya ortak araçların kullanımı sonucu kişiden kişiye geçmektedir. İnsan vücudu dışında 1-2 gün yaşayan akarlar toplu yaşanan bakım evleri ve kışlalarda kolay yayılabilmektedir. Uyuz evcil hayvanlardan yayılmamaktadır. Hayvanlardan geçen akarlar insan cildine giremediği için sadece tahrişe neden olmaktadır.

Kabuklu Uyuz Nedir?

Kabuklu uyuz, kişide binlerce akarın neden olduğu istiladır. Bu uyuz türüne Norveç uyuzu da denmektedir. Bu türde akar sayısının fazla olması ve kaşıntını fazla olması cilt üzerinde kalın kabuklu yaralara neden olmaktadır. Bu hastalık bağışıklık sistemi zayıf olan nörolojik hastalığı olan kişiler, Down sendromlular, kanser ve AIDS hastalığı olan kişilerde, yaşlılarda, hamile kadınlarda ve bebeklerde görülmektedir. Oldukça bulaşıcı olan kabuklu uyuzun salgınını önlemek için hemen tedavi edilmelidir.

Uyuz hastalığı belirtilerine ek olarak kabuklu uyuz hastalarında derinin pul pul dökülmesi ve kaşınan yerlerin kanaması belirtilerini göstermektedir. Deri dökülmesi ve kanamalardan dolayı bu hastalığa sahip kişiler stafilokok impetigo (iltihaplı isilik) ve streptokok enfeksiyonu gibi bakteriyel hastalıklara yakalanma ihtimalleri artmaktadır.

Uyuz Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Uyuz ilk kez yakalananlarda belirtilerini göstermesi 2 ile 6 hafta kadar sürmektedir. Hastalığa daha önce yakalanan kişilerde ise 1 ile 4 gün arasında belirtiler ortaya çıkmaktadır. Bu hastalığın ilk belirtileri gece kaşıntısı, sivilce benzeri döküntü ve kaşınmaya bağlı oluşan yaralardır. Bu belirtiler sinek ve böcek ısırığı ile karıştırıldığından dolayı kişinin uyuz olduğunu anlamasını zorlaştırmaktadır.

Hastalık ilk olarak parmak araları, bilek, dirsek, ayak, göbek çevresi ve koltuk altında yoğun kaşınma hissine neden olmaktadır. Kadınlarda meme uçlarında, erkeklerde genital bölgede ve çocuklarda kulak arkası, yüz, avuç içi ve ayak tabanında akarın açtığı tüneller 1-10 mm çapında beyaz lezyonlara neden olmaktadır.

Uyuz hastalığı belirtilerinin geç çıkması ve belirtilerinin sinek ve böcek ısırığıyla karıştırılması hastalığın anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. Hastalığın belirtileri göstermeden yayılmaya başlaması ve uyuz kaşıntılarının vücudu enfeksiyona açık hale getirmesi nedeniyle aşağıdaki belirtiler kendini gösterdiğinde uyuz taraması yapmayı ihmal etmeyiniz.

Uyuz belirtileri;

• • Gece kaşıntısı
  • Sivilce benzeri döküntü
  • Kaşınmaya bağlı oluşan yaralar
  • Parmak araları, bilek, dirsek, ayak, göbek çevresi ve koltuk altında yoğun kaşınma hissi
  • Deride uzun çizgiler halinde oyukların görülmesi
  • Kadınlarda meme uçlarında lezyon
  • Erkeklerde genital bölgede lezyon
  • Çocuklarda kulak arkası, yüz, avuç içi ve ayak tabanında lezyon
  • Akarın neden olduğu tünellerin üst kısmında kir birikimi, siyah nokta benzeri oluşumlar

Uyuz Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Hastalık kişisel temizliğine dikkat etmeyen kişilerde görülen uyuz, hastalığa sahip kişilerle yapılan yakın temasla bulaşabilmektedir. Hastalığa sahip kişilerle ortak araçların kullanımı da hastalığı kişiden kişiye bulaştırmaktadır.

Hastalığın yakın temas ile buluşması için uzun süre temas gerektirmektedir. Hastalık cinsel ilişki gibi uzun temas sonucu hastalık geçmektedir. Hastalığa sahip kişisel eşyalar ve ortak kullanılan havlu, çarşaf ve yastı gibi araçların kullanımı da hastalığı yaymaktadır.

Uyuz insan vücudu dışında 1-2 gün yaşadığından dolayı temizlik şartlarının iyi olamadığı ve toplu yaşanan yerler olan bakım evleri, hapishaneler ve kışlalarda hızlı bir şekilde yayılmaktadır. Bundan dolayı bu yerlerde çalışanlar düzenli aralıklarla uyuz taraması yapılması gerekmektedir. Uyuz küçük çocukların bir arada bulunduğu anaokulu ortamında da hızlıca yayılmaktadır. Çocukların oynarken sürekli temas etmeleri ve uyku vakitlerinde yorgan ve yastık paylaşımı hastalığı yaymaktadır. Anaokuluna giden çocuğunuz uyuz olmuş ise kuruma haber verilmeli çalışanlar ve diğer çocuklarında uyuz taraması geçirmesi gerekmektedir.

Uyuz Hastalığı Tanı ve Tedavisi

Uyuz hastalığı belirtilerinin geç çıkmaması ve hastalığın belirtilerinin sinek ve böcek ısırığıyla karıştırılması kişinin hasta olduğunu anlamasını geciktirmektedir. Bundan dolayı kişinin hastalığın belirtilerini gördüğü zaman dermatoloji uzmanına başvurmalıdır. Hekim, hastanın kaşıntı, lezyon ve yara belirtileri sonucunda hastalığı teşhis etmektedir.

Uyuz hastalığının tedavisindeki amaç cildin akarlardan temizlenmesi ve akarların neden olduğu döküntünün giderilmesidir. Uyuz hastalığı kendiliğinden ve zamanla iyileşmemektedir. Bundan dolayı akarları öldüren ilaçlarla tedavi yapılmaktadır. Hastalığın tedavisi genellikle doktorun yazdığı krem veya losyonun baş bölgesi hariç tüm vücuda sürülmesidir. Sürülen krem veya losyon cilde 8 ile 14 saat arası kaldıktan sonra kişi banyo yapmalıdır. Hastalık bulaşıcı olduğundan dolayı aynı tedaviyi hasta ile aynı evi paylaşanlarda yapması gerekmektedir.

Hastalık tedavisinde kullanılan krem ve losyonlar arasında permetrin içeren kremler, sülfürik merhemler, lindan içeren losyonlar, krotamiton içeren kremler ve benzil benzonat losyonları bulunmaktadır. Hastalık tedavisinde nadir durumlarda krem veya losyon tedavisine ek olarak hap da kullanılmaktadır. Hap ile tedavi 3 ile 5 gün sürmektedir. Hekimin kullanılması önerdiği krem veya losyonlar ve haplar hekimin tavsiye şekilde kullanılmalı ve tavsiye üzerine cilde başka karışımlar sürülmemelidir. Hastalara gece artan kaşıntı için antihistaminik haplar ya da hidrokortizon kremleri kullanılabilir. Kullanılan hidrokortizon kremi döküntülerin görüntüsünü değiştirdiği için krem kullanılıyor ise hekime bilgi verilmelidir. Kaşıntı için doğal olan çay ağacı yağı ve aloe vera kremi de kullanılabilir. Başarılı bir tedaviden sonra bile hastalık bulgularının 2 ile 6 hafta kadar arası devam edebileceği unutulmamalıdır.

Uyuz Hastalığından Korunma Yöntemleri

Uyuz hastalığı bulaşıcı olması ve insan vücudu dışında 1 2 gün yaşadığı için hastalıktan korunma yöntemleri büyük öneme sahiptir. Hastalık tedavi edilse bile ortam içindeki akarların kurutulması gerekmektedir. Akarlar kurutulması hastalık hem tekrar edebilir hem de başka kişilere hastalık buluşturulabilir. Bundan dolayı aşağıdaki korunma yöntemleri uygulanmalıdır.

Uyuz hastalığından korunma yöntemleri;

• Hasta kişi ile cilt temasın kesilmeli
• Hasta kişi ile ortak ürünler kullanılmamalı
• Hasta kişi kıyafetlerini sık değiştirmeli ve çıkardığı kıyafetler ayrı yıkanmalı
• Kullanılan çamaşır ve çarşafların tercihen 60 derecede yıkanması ve özellikle dikiş yerlerinin ütülenmelidir
• Yıkanamayacak eşyaların ağzı bağlı olan bir poşet içerisinde ortalama 5-7 gün saklanmalı
• Yatak takımları birkaç gün havalandırılmalı
• Zemin ve mobilyalar elektrik süpürgesi ile temizlenmeli