Güncelleme Tarihi: 27 Ocak 2018
Özellikle kış aylarında sıklıkla görülen yüz felci, kadınlarda ve erkeklerde genellikle eşit oranda meydana gelir. Yapılan araştırmalar, her bin kişiden 2’sinde görülen yüz felci enfeksiyona bağlı olarak ortaya çıkabildiği gibi soğuk hava nedeniyle de oluşabilir. Tedavide başarı oranı ise yaklaşık % 85’tir.
Yüz Felci Nedir?
Yüzde bulunan kasların hareket etmesini sağlayan 2 adet sinir vardır. Bu iki sinir yüzün sağ ve sol tarafında bulunur. Beyindeki sap bölümünden çıkan sinirler kulak kemiğinin içinde devam eder ve ardından yüzden geçer. Bu sinirler yüzde alın, göz kapağı, kaş, burun kenarı, dudak kenarı ve boyunda bulunan kasları hareket ettirir ve bu hareketi sağlayabilmesi için de yüzde toplam 5 parçaya ayrılır. Bu sinirin zarar görmesi, yüzdeki bu kasların çalışmasını da önler. Kasların çalışması tamamen durabildiği gibi az oranda da hareketsizlik oluşabilir. Yaşanan bu durum genel olarak “yüz felci” olarak adlandırılır. Yüz felci ikiye ayrılır. Bunlar;
- Merkezi yüz felci (santral)
- Periferik yüz felci (çevresel)
Merkezi yüz felci beyinde meydana gelen bir hasardan kaynaklı olarak ortaya çıkar. Yüz felci ile birlikte vücudun farklı bir bölümünde de felç görülebilir. Periferik yüz felcinde ise yüzün sadece zarar gören sinirin geçtiği bölümünde kas hareketi azalması ya da durması meydana gelir. Vücudun farklı bir yerinde felç belirtisi izlenmez.
Yüz Felcinin Belirtileri Neler?
Yüz felcini hastalar genellikle sabahları uyandıklarında yüzünün bir bölümünde farklılık hissi olduğunu anlamasıyla anlaşılır. Aynaya baktıklarında yüz kaslarının hareketlerinde azalma olduğunu pek çok hasta fark edebilir. Bazı hastalar ağız salgılarına hakim olamama, gözlerinde fazlaca yaşarma, gözde kuruluk hissi ya da ağızlarında farklı bir tat hissi de yaşayabilir. Eğer viral enfeksiyona bağlı olarak yüz felci meydana gelmiş ise bu durumda kulaklarda ağrı gibi farklı belirtilerin de meydana gelmesi mümkün olabilir. Yüz felcinin belirtilerini genel olarak şu şekilde sıralayabiliriz:
- Yüzde ağrı hissi
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Kulak ağrısı
- Kulak çınlaması
- Seslere karşı aşırı hassasiyet
- Konuşmada güçlük çekme
- Yiyecek ya da içecek tüketirken güçlük çekme
- Duygularını ifade etmede güçlük çekme
- Tükürük salgısına hakim olamama
- Yüz kaslarında seğirme
- Gözyaşlarının artması ve kontrolsüz gözyaşı akması
- Gözlerde ya da ağızda kuruluk hissi
Periferik (Çevresel) Yüz Felcinin Sebepleri
Periferik yüz felcinin nedeni aslında tam olarak bilinmiyor. Bu yüz felci her yaş grubunda görülebiliyor ve birden bire ortaya çıkıyor. Çevresel yüz felcinin yaklaşık % 90’u kendiliğinden iyileşiyor. En sık görülen yüz felci olan çevresel yüz felci kafa travması gibi çeşitli sorunların ardından da meydana gelebildiği gibi hiçbir neden olmaksızın da ortaya çıkabiliyor. Yapılan araştırmalar bu yüz felci tipinin çocuklarda daha az görüldüğü, hamile kadınlarda gebeliğin son 3 ayında ortaya çıktığı anlaşıldı. Aynı zamanda şeker hastalığı olan kişilerde bu yüz felcinin görülme riski 4 kat artıyor.
Yüz Felcinin Nedenleri
Her yaşta ortaya çıkabilen yüz felcinin onlarca farklı nedeni bulunuyor. Hastalığın tedavi edilmesinde, nedenin bilinmesi büyük önem taşıyor. Çünkü tedavide önce yüz felcine neden olan unsur ortadan kaldırılıyor. En bilinen yüz felci nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Viral enfeksiyonlar
- Cerrahi unsurlar
- Orta kulakta iltihaplanma
- Lyme hastalığı
- Kafatasında ve yüz kemiğinde kırıklar meydana gelmesi
- Travma
- Bazı nörolojik hastalıklar
- Doğum travmaları
- Doğum öncesinde fasiyal olarak adlandırılan sinirde gelişim anomalisi olması
- Bazı genetik sendromlar
- Beslenme bozukluğu
- Stres
- Uzun süreli uykusuzluk
- Uzun süreli yorgunluk
Yüz Felci Nasıl Sınıflandırılır?
- Derece yaralanma
Yüzden geçen fasiyal sinirde sadece basit bir hasar meydana gelmiştir ve genellikle 2 ay sonrasında sinir normale döner.
- Derece yaralanma
Fasiyal sinirde zedelenme meydana gelmiştir fakat sinirin dış bölümü sağlamdır. İlk iyileşme belirtileri genellikle 4 ay sonrasında görülmeye başlar.
- Derece yaralanma
Bu yüz felci tipi fasiyal sinirin ciddi hasar gördüğü durumda ortaya çıkar. Bu nedenle iyileşme de oldukça yavaş bir şekilde görülür ve maalesef çoğu zaman iyileşme tam olarak gerçekleşmez. Bazı hastalarda cerrahi müdahaleye gereksinim duyulabilir.
Yüz Felci Tanısı Nasıl Konur?
Hasta öncelikle fiziki bir muayeneden geçirilir. Hastadan gözlerini açıp kapatması, alnını ve kaşlarını kaldırması, sadece ağzını kullanarak ıslık çalması, burnunu çekmesi istenir. Bununla beraber fiziki muayenede hastadan boynunu germesi ya da bazı mimik hareketlerini yapması da istenerek yüzün hangi bölümündeki kasların hareketlerinde azalma olduğu hekim tarafından incelenir. Muayenede sinirlerin hasar derecesi yani yüz felcinden hastanın etkilenme seviyesi belirlenir. Ardından hastanın mevcut hastalıklarının olup olmadığı ya da varsa hangi ilaçları kullandığı gibi bilgiler istenir. Tamamı bir arada değerlendirilerek yüz felci tanısı konur.
Yüz Felci Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavide yüz felcinin iyileşme süreci, yüzdeki sinirin hasar görme derecesine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Genellikle hastanın şikayetleri 2 ila 3 gün sonrasında artar. Bu nedenle kişinin yukarıda belirttiğimiz belirtileri yaşaması halinde gecikmeden kliniğe müracaat etmesinde fayda olacaktır. Tedaviye 24 saat içerisinde başlanması yüz felcinde önemlidir. Tedavide öncelikle hastaya kortizon verilir. Kortizon tedavisi sonrasında yüz felci yaşayan hastaların % 80’i 7 ila 10 gün içerisinde, % 10’u 3 ila 4 hafta içerisinde iyileşmeye başlar. Kalan % 10’luk bölümde ise tedaviye başlanmasının üzerinden 3 hafta geçmesine karşın iyileşme görülmeyebilir. Şayet hastada iyileşme belirtileri görülmezse bazı nörofizyolojik testler uygulanır. Bunlar arasında EMG testi en yaygın tercih edilendir. Bu testte dejenerasyon düzeyi tespit edilebilir. Şayet dejenerasyon düzeyi % 95’in üzerinde ise cerrahi müdahale gerekebilir ve söz konusu sinirin rahatlatılması sağlanır.
Soğuktan Kaynaklı Yüz Felci Ne Zaman İyileşir?
Soğuk havaya bağlı olarak meydana gelen yüz felci genellikle kendiliğinden iyileşir. Hastaların % 95’i tedaviye gerek duymadan yaşadığı belirtilerin azalarak ortadan kalktığını dile getirir. Ancak iyileşme sürecinin kişiden kişiye göre değiştiğinin de bilinmesi gerekir. Yaygın olarak kendiliğinden iyileşme süresi 3 hafta olmasına karşın bu sürenin 1 yıla kadar uzayabildiği bilinmektedir. Çünkü sinir hücreleri her gün sadece 1 mm kadar iyileşir. Merkezden başlayarak sinir uçlarına doğru ilerleyen iyileşmenin yüz bölgesinde tamamen meydana gelmesi uzun sürebilir.
Yüz Felci Tekrarlar mı?
Tekrarlama olasılığı bulunur ve bu olasılık % 5 ila % 15 arasında değişir. Yüz felcinin neden olduğuna bağlı olarak tekrarlama riski de değişecektir.