Güncelleme Tarihi: 15 Haziran 2021
Tıp dilinde “halitosis” olarak tabir edilen, zaman zaman herkesin muzdarip olduğu ağız kokusu, bazı durumlarda kronik bir hale gelerek gündelik yaşamı oldukça olumsuz bir biçimde etkileyebilir. Bu sorunu ortadan kaldırmak ve sosyal hayata problemsiz bir biçimde devam edebilmek için altta yatan nedeni bulmak önemlidir. Bu yazımızda, ağız kokusunun nedenlerini ve nasıl ortadan kaldırılabileceğini araştıracağız.
Başlayalım:
Ağız Kokusu Neden Olur?
Sağlıklı kişilerde dahi, belirli dönemlerde ortaya çıkabilen ağız kokusunun pek çok farklı nedeni ve tetikleyicisi bulunmaktadır. Yaygın nedenler ise şöyle sıralanabilir:
- Yiyecek tercihi: Vücuda alınan besinler, ağız kokusunun ortaya çıkmasına neden olan birincil kaynaklardır. Keskin aromatik özellikleri bulunan, soğan, sarımsak, çeşitli peynir türleri, balık ve kimi baharatlar kokuya neden olabilir. Bu türden yiyeceklerin tüketilmesi durumunda ortaya çıkan sorun kısa süreli olabilirken, sürekli olarak aynı şekilde beslenildiğinde ağız ve diş sağlığı olumsuz olarak etkilenebilir. Öyle ki, bu türden bir beslenme düzeni sebebi ile, dişler arasında biriken yiyecekler bakteri oluşumunu tetikler.
- Dile yerleşen bakteriler: Yiyecek tercihi ile bağlantılı olmak üzere; diş fırçalama sırasında temizlenmeyen dilin arka kısmı bakteriler için oldukça uygun bir yerdir. Çok sayıda minik oluk ve yarığın bulunduğu bu bölgeye yerleşen ve koku üreten bakteriler halitosisin ortaya çıkışından sorumlu olabilir. Bu durumda, diş fırçalama rutinine ek olarak, dil temizleyici itemler ve gargara kullanılabilir.
- Diş plakları: Plak, yaygın olarak hijyen yetersizliği sebebi ile dişlerde ve diş etlerinde oluşan, kötü kokunun oluşmasına neden olan bakterilerden örülü ince bir tabakadır. Böyle bir durumda, diş hekimini düzenli bir biçimde ziyaret etmek ve dişleri profesyonel bir şekilde temizletmek önemlidir. Ancak bu rutine ara verildiği durumda, plaklar tekrar ağız içine yerleşerek sorunun ortaya çıkmasına sebebiyet verebilir.
- Ağız kuruluğu: Tükürük, oral alanda oluşan bakterileri temizlediği için, ağız kokusuna karşı vücudun ürettiği doğal bir koruyucu olarak kabul edilir. Ağız kuruluğu durumda ise, kötü kokunun oluşması kaçınılmaz hale gelir.
Kuruluk yaygın olarak, ilişkili başka bir sağlık problemi yok ise, çeşitli ilaçların yan etkisi olarak ortaya çıkar. Hekim onay verir ise, bu durumu ortadan kaldırmak adına pastil kullanılabilir. Bir diğer yöntem ise sık sık, yudum yudum olacak şekilde su içmek ve tükürük oluşumunu artırdığından sakız (şekersiz) çiğnemektir.
- Birtakım hastalıklar: Diş eti hastalıklarının doğrudan bir sonucu olabileceği gibi, ağız kokusu, çeşitli alerjilerden, laktoz intoleransından veya şeker hastalığından da kaynaklanabilir. Özellikle şeker hastalığının kontrol altına alınamadığı durumda, vücutta glikoz yerine yağ yakımı sonucu ortaya çıkan ve kimyasal bir özellik gösteren ketonlar ortaya çıkabilir. Bu da, nefesin istenmeyen bir biçimde kokmasına sebep olur. Bu türden bir sorunun olması durumunda, hekim ile görüşmek en doğrusudur.
Bu hastalıkların haricinde, sinüs enfeksiyonları, boğaz enfeksiyonları, bademcikte oluşan taşlar, geniz akıntısı, gastroözofageal reflü hastalığı (GERD), mide veya sindirim sorunları, farenjit ve bronşit ile çeşitli karaciğer sorunları da ağız kokusuna sebebiyet verebilir.
- Hamilelik: Gebe olmak tek başına ağız kokusunun bir nedeni olarak kabul edilmese de, sabah bulantıları ile midede ortaya çıkan çeşitli sorunlar bu problemi tetikleyebilir. Bunlara ek olarak, hormonlarda meydana gelen ani değişimler, aşırı yeme ve vücudun susuz kalması da halitosisin ortaya çıkmasından sorumlu olabilir.
Bunların haricinde, tütün mamullerini kullanıyor olmak, ağızda meydana gelen çeşitli enfeksiyonlar, aşırı alkol tüketimi, diş telleri ve köprüler, diş çürükleri ve oral hijyeni sağlayamamak da önemli risk faktörleri olarak kabul edilir.
Çocuklarda ise, özellikle solunum yoluna kaçmış olan yabancı bir cisim sebebi ile de kötü nefes ortaya çıkabilir. Bu noktada, ebeveynlerin dikkatli olması önerilir.
Ağız Kokusu Nasıl Geçer?
Ağız kokusunu ortadan kaldırmanın en iyi yolu elbette ki oral hijyeni tam anlamı ile; fırça, ip ve gargara kullanarak sağlamaktır. Özellikle plaklardan, bakterilerden ve diş eti hastalıklarından kaynaklanan kötü nefes ancak bu yol ile bertaraf edilebilir. Bununla beraber, yılda iki kez diş hekimine başvurmak da aynı derecede önemlidir.
Sosyal hayatı olumsuz yönde etkilemesi nedeni ile ciddi psikolojik sıkıntılara yol açabilen bu sorun ayrıca, yaşam tarzında gerçekleştirilecek çeşitli değişikliklerle de ortadan kaldırılabilmektedir. Örneğin, tütün ürünlerinin kullanımını bırakmak, ağız kokusunun önlenmesinde oldukça etkilidir.
Sorun, altta yatan bir sağlık problemi ile ilişkili ise, ne tür bir tedavi uygulanacağına hekim karar verecektir. Ağız ve diş sağlığı ile ilgili bir sorun söz konusu ise, bir periodontiste başvurmak ve uygun tedavi seçenekleri öğrenmek iyi bir fikirdir. Muayene sırasında hatalı diş restorasyonlarının değişimi sağlanırken, ev ortamında temizlenemeyecek bölgeler hijyenik hale getirilebilir.
Ağız Kokusu Nasıl Önlenir?
Dünya genelinde yaklaşık olarak 4 kişiden 1’inin karşı karşıya kaldığı ağız kokusunu önlemek için aşağıdaki adımlar takip edilebilir:
- Koku bir sağlık problemi ile ilişkili değil ise, dişleri düzenli olarak fırçalamak; her seferde diş ipi kullanmak,
- Düzenli bir şekilde diş hekimini ziyaret etmek,
- Ağız kuruluğunun önüne geçmek adına çiğnemeyi gerektiren sert meyve ve sebzeleri çiğ tüketmek ve şekersiz sakız çiğnemek,
- Kötü nefes altta yatan ciddi bir sağlık sorunundan kaynaklanmıyor ise, rutin diş fırçası ve diş ipi temizliğinin ardından kaliteli bir gargara kullanmak,
- Aşırı şekerli ve baharatlı yiyeceklerin tüketimini sınırlamak,
- Farklı diş macunu markaları kullanmak,
- Tütün ürünlerinden ve aşırı alkol tüketiminden uzak durmak.