Kolesterol Belirtileri Nelerdir?

Kolesterol halk arasında bir hastalık adı olarak bilinse de aslında vücudumuzdaki her hücrede mevcuttur. Vücudun en doğal şekilde işlevlerinin yerine getirebilmesi için kolesterole ihtiyacı olur. Vücudun kendini tarafından üretiliyor olsa da bazı gıdalardan da alınması mümkün olabiliyor. Ancak vücuttaki kolesterol değerlerinin ideal seviyede olması gerekiyor. Bu değerler yükseldiğinde sağlığı tehdit eden bir tablo ortaya çıkıyor. Yağa benzeyen bir görüntüye sahip olan kolesterol aslında yağ tabanlıdır. Kana karışmayan bu hücreler su bazlı bir yapıya sahip değil, yağ bazlı bir yapıya sahiptir. Bu nedenle kana karışmaz ve kandan ayrı olarak dolaşımını sürdürür.

Kolesterol iki farklı çeşitte lipoprotein ile taşınır. Bunlardan ilki Kısaca LDL olarak bilinen düşük yoğunluklu, diğeri ise HDL olarak bilinen yüksek yoğunluklu lipoproteinlerdir. LDL olarak bilinen düşük yoğunluklu lipoprotein, kötü kolesterol değerlerini belirler. Diğeri ise iyi kolesterol olarak değerlendirilir. Zira yapılan tahlillerde de bu değerler LDL ve HDL olarak kaydedilir.

Kolesterolün Görevi Nedir?

Sağlıklı bir şekilde vücudun işleyişini devam ettirebilmesi için kolesterol 4 farklı görevi yerine getiriyor. Bu görevler şu şekilde sıralanabilir:

• Hücre duvarlarının yapısına katılır
• Bağırsaklar için gerekli olan sindirim safra asitlerini oluşturur
• Vücudun D vitamini üretmesini sağlar
• Bazı hormonların üretilip salgılanmasını sağlar

Yüksek Kolesterol Nedir?

Vücuttaki LDL yani kötü kolesterolün yüksek olması durumunda yüksek kolesterol tanısı konur. Sağlık açısından son derece tehlikeli olan bu durum özellikle kalp sağlığını olumsuz etkileyebiliyor. Koroner kalp hastalıkları ya da kalp krizi gibi durumların büyük bölümü yüksek kolesterolden kaynaklanıyor. Aynı zamanda kardiovasküler sorunlarının yaşanmasına da sebebiyet verebiliyor. Çünkü kolesterol yüksek olduğunda damar sistemlerinin içinde yağ birikmesini beraberinde getiriyor. Bu durum zamanda damarlardan yeteri oranda kan akmasını önlemeye başlıyor. Kalbe ihtiyacı olan kan ulaşmadığında ise kalp krizi kaçınılmaz bir sonuç olarak karşımıza çıkıyor. Sadece kalbe değil, beyne de yeterli miktarda kan ulaşmıyor ve sonuç olarak inme, felç gibi durumlar yaşanabiliyor.

Yüksek kolesterol aileden gelen, kalıtımsal bir sorun olabiliyor. Ancak aynı zamanda sağlıksız beslenmenin ve sağlıksız yaşam sürmenin de bu soruna davetiye çıkardığı biliniyor. Hangi neden ile ortaya çıkmış olursa olsun, yüksek kolesterol tedavi edilebilen bir hastalıktır. Ancak tedavinin başarılı olabilmesi için kişinin yeterli ve sağlıklı bir şekilde beslenme programı oluşturması gerekiyor. Aynı zamanda spor ya da egzersiz yapmak, stresten uzak durmak gibi bazı yaşam alışkanlıklarının kazanılması gerekiyor.

LDL oranının yükselmesi, damarların içerisinde kolesterol yapılanması meydana gelmesini beraberinde getiriyor. HDL olarak adlandırılan iyi kolesterol ise karaciğere kolesterolün taşınmasını sağlıyor. Bir anamda vücuttan uzaklaştırıyor da diyebiliriz. Kanda plak oluşması ve kan akışının azalması gibi istenmeyen durumlar, kolesterolün yüksek olmasından kaynaklanıyor. Her açıdan onlarca farklı sağlık sorunu doğabiliyor.

Yüksek kolesterol yaşayan kişilerin özellikle yağ tüketiminde son derece dikkatli olması ve olabildiğince az miktarda yağ tüketmesi gerekiyor. Yumurta, et ürünleri ve peynir gibi tüm hayvansal gıdalardan da uzak durulması gerekiyor. Çikolata, kızartılmış olan tüm gıdalar, kavrulmuş olan tüm gıdalar, işlem görmüş olan tüm gıdalar, trans yağ içeren tüm gıdalar yüksek kolesterol sorunu yaşayan kişiler için yasaklılar listesinde bulunuyor. Bu sayede kolesterolün yeniden dengeli bir seviyeye ulaşmasının sağlanması hedefleniyor.

Fazla kilo pek çok hastalık gibi yüksek kolesterole neden olabilen durumlar arasında bulunuyor. Özellikle ailesinde yüksek kolesterol hastası bulunan kişilerin hem ideal kiloda olmaya hem de beslenmesine maksimum seviyede dikkat etmesi gerekiyor.

Yüksek Kolesterol Belirtileri Nelerdir?

Bu hastalık diğer hastalıklar gibi kendini çeşitli belirtiler ile ortaya koymuyor. Maalesef genellikle kalp krizi gibi yüksek kolesterolün neden olduğu durumların ardından söz konusu hastalık anlaşılıyor. Aslında yapılabilecek basit bir kan testi ile kolesterol seviyesinin ölçülmesi mümkün olabiliyor. Kanda bulunan kolesterol düzeyi 240 miligram/ desilitre değerinin üzerinde olmaması gerekiyor. Bu değerin üzerinde olması halinde yüksek kolesterolden söz edilebiliyor. Söz konusu değer 300’ün üzerine çıktığında hastaların göz kapaklarında şişme benzeri bir yapılanma görülebiliyor. Bu durum yüksek kolesterol belirtisi olarak kabul edilebilir. Ksantoma adı verilen bu yapılanmalar göz kapağının yanı sıra göz altında da olabiliyor. Bunun dışında yüksek kolesterol herhangi bir belirti göstermez. Sadece koroner arter kalp hastalığı yüksek kolesterol nedeniyle yaşandığı için bu hastalık kolesterol belirtisi olarak kabul edilebiliyor. Bu hastalık ise kendini göğüs ağrısı, bulantı, yorgunluk hissi, nefes darlığı, el ve ayaklarda uyuşma ya da soğukluk hissi ile vücudun bazı bölgelerinde ağrı olması gibi belirtilere sahip. Bu belirtileri yaşayanların derhal bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekiyor.

Periferik arter hastalığının belirtileri ise kramp, halsiz hissetme, herhangi bir aktivite esnasında bacaklarda ağrı olması gibi belirtiler gösteriyor. Ayrıca bu hastalıkta vücuttaki kan dolaşımı yeterli olmadığından, az kan dolaşımına bağlı olarak tırnaklarda morarma gibi çeşitli belirtiler de ortaya çıkabiliyor. Tüm bunlarla beraber yüksek kolesterol belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkün olacaktır:

Halsizlik ve Yorgunluk

Kanda yükselen kötü kolesterol nedeniyle damarlarda tıkanmalar meydana gelmeye başlar. Bu da bazı damar ve kalp hastalıklarının ortaya çıkması sonucunu doğurur. Kan dolaşımında azalma olması, vücudun organlarına yeterli miktarda kan taşınmasını önler. Buna bağlı olarak da yorgunluk ve halsizlik hissi ortaya çıkar.

Bacak ve Ayakta Yanma
Kolesterolün yüksek olması arterleri ve damarları tıkamaya başlar. Kanın akışı ve geçen kan miktarında azalma meydana gelir. Buna bağlı olarak ayaklarda ve bacaklarda yanma hissi meydana gelebilir. Yanmaya bazı kişilerde ateş basması da eşlik eder. Bu hissin nedeni ayak ve bacaklara yeterli miktarda kan ulaşmamasıdır.

Ciltte Solgunluk
Solgunluk özellikle yüz bölgesinde meydana gelir. Ten renginde de tüm vücutta bir solma görülebilir. Bunun nedeni yüksek kolesterol nedeniyle kan dolaşımındaki kan miktarında azalma meydana gelmesidir. Bu durum yeterli oksijenin taşınamaması anlamına gelir ve sonuç olarak ciltte solgunluğa sebebiyet verir. Hem dokulara hem de iç organlara yeterli kan ve oksijen taşınamadığından kişinin sarıya yakın, solgun bir görünüm alması oluşabilir.

Yaralarda İyileşmenin Geç Olması
Bilindiği gibi vücuttaki yaraların onarılabilmesi için proteine gereksinim duyulur. Aynı zamanda kan ve oksijen de yara iyileşmesinde önemli unsurlardır. Fakat yüksek kolesterol nedeniyle dokulara ulaşan kan ve oksijen azaldığından yaraların iyileşmesi de bir hayli gecikir. Çoğu zaman birkaç günde iyileşebilecek bir yara birkaç hafta boyunca iyileşmeyebilir.

Ayak Tırnaklarında Kalınlaşma
Ayak tırnaklarının kalınlaşmaya başlaması aslına pek çok nedenden kaynaklanabilir. Bunlar arasında en yaygın nedenlerin başında yüksek kolesterol gelir. Yeterli kanın ve oksijenin ulaşmamasına bağlı olarak ayak tırnaklarında zamanla kalınlaşma ve aynı zamanda şekil bozuklukları meydana gelmeye başlar.

Ayak Parmaklarında Morarma
En sık yaşanan durumlardan biri de ayak parmaklarında morarma olmasıdır. Özellikle parmakların uç kısımlarında başlayan morarma zamanla içe doğru ilerler. Morarma tırnak altlarında daha fazla meydana gelebilir. Ancak tırnaklarla da zamanla kalınlaştığından morluklar daha az görülebilir.

El ve Ayaklarda Üşüme/ Uyuşma
Yükselen kolesterol nedeniyle damarlar ve arterler tıkanmaya başladığında en uzak uzuvlar olan ellerde ve ayaklarda hem üşüme hissi yani soğukluk hem de uyuşukluk da meydana gelmeye başlar. Bunun nedeni de tıkanan damar ve arterler nedeniyle yeterli kanın bu uzuvlara ulaşmamasıdır. Bu sorun kansızlık problemi yaşayan kişilerde de sıklıkla görülür. Zira kansızlık sorunu yaşayanlarda da aynı şekilde, yeterli kanın ulaşmamasından kaynaklı olarak bu problem meydana gelir.

Nefes Darlığı
Daha önce de değindiğimiz gibi yüksek kolesterol nedeniyle kalp ve arter hastalıkları ortaya çıkabilir. Nefes darlığı bu hastalıkların bir belirtisi olarak yaşanır. Göğüs hastalıklarına bağlı olarak da görülebilen nefes darlığı direkt olarak yüksek kolesterol belirtisi olarak da kabul edilir.

Ağrı ve Kramp
Vücudun pek çok bölümünde ağrılar ve aynı zamanda kramplar meydana gelebilir. Özellikle göğüs bölgesinde yaşanan ağrılar yüksek kolesterol şüphesini doğurur. Göğüs ağrıları ile birlikte sırtta, bacaklarda ve boyun bölgesinde de yaygın bir şekilde ağrı oluşur.

Ksantelazma ve Ksantoma Oluşması
Kandaki kötü kolesterol seviyesi 300 mg/dl düzeyinin üzerine çıktığında tendon adı verilen dokuların üst kısmında ksantelazma ile ksantoma ismi verilen yapılar meydana gelir. Bu yapılan göz kapaklarında ve göz altlarında oluşur. Ksantoma cildin hemen altında oluşur ve genellikle sarı renkli, içi sıvı ile dolu olan yapılanmalardır. Ksantelazma ise göz kapaklarında meydana gelen ve sarıya yakın bir renge sahip olan yağ bezesidir.

Kötü Kolesterol Neden Olur?

Vücutta oluşan kolesterol, kanın etrafında dolaşır. Proteinler ile birlikte meydana gelen bu dolaşımda protein ve kolesterol bileşimi lipoprotein olarak adlandırılır. Lipoproteinlerin nasıl taşındığına bağlı olarak da kolesterolün türleri belirlenir. Düşük yoğunluklu olan lipoprotein LDL, çük düşük yoğunluklu olan lipoprotein VLDL ve yüksek yoğunluklu olan lipoprotein de HDL olarak adlandırılır. Sonuç olarak kolesterol üç farklı tipte değerlendirilir.

Düşük yoğunluklu olan ve LDL olarak adlandırılan kolesterol, kötü kolesteroldür. Çünkü arter çeperlerinde birikme yapar ve arter hacminde de daralmaya sebebiyet verir. Tehlikeli olan ve sağlığı tehdit eden de LDL kolesteroldür. Çok düşük yoğunluklu olan yani VLDL kolesterol, trigliseridlerin proteinlere bağlanması neticesinde oluşum gösterir. Bu da kan damarlarında daralmaya neden olur fakat ilaç kullanımı ile ortadan kaldırılabilen bir durum olduğundan, tedavi olunması durumunda ciddi bir tehlikeden söz edilmez. Yüksek yoğunluklu HDL ise sağlık için gerekli olan kolesterolleri toplayarak karaciğere taşır. İyi kolesterolün seviyesinde düşme olması istenmez. Çünkü düşmesi halinde bu kolesterol görevini yerine getiremez ve bazı sağlık sorunları meydana gelebilir.

Yüksek Kolesterol Risk Faktörleri

Bazı yaşam alışkanlıkları yüksek kolesterol riskini de tetikleyebiliyor. Bu risk faktörlerinden uzak durmak ise mevcut riskin azalmasını beraberinde getiriyor. Yüksek kolesterol riskini yükselten faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:

Sigara kullanmak
Sigara vücudun pek çok açıdan zarar görmesine neden olduğu gibi aynı zamanda yüksek kolesterol için de bir risk faktörüdür. Sigara kullanmak vücuttaki kötü kolesterolün artmasına sebebiyet verirken aynı zamanda iyi kolesterolün de düşmesine neden olur. Bu nedenle sigara kullanımından uzak durulması gerekir.

Obezite
Obezite ve fazla kilo da bir risk faktörü olarak sıralanabilir. Vücut kitle endeksi 30’dan fazla olanlar için bu risk çok daha yüksek değerlerde seyrediyor. Mutlaka ideal kiloya ulaşılması ve bu kilonun korunması öneriliyor.

Geniş Bel Çevresi
Bel çevresi erkeklerde 102 cm’den ve kadınlarda da 89 cm’den daha geniş ise yüksek kolesterol riskinden söz edilebilir. Düzenli spor ya da egzersiz ile ideal bel çevresi ölçüsünün yakalanması gerekir.

Yanlış Beslenme
Bazı yiyecekler çok yüksek oranda kolesterol içerir. Bu yiyeceklerin fazla tüketilmesi için risk faktörünün artması anlamına gelir. Örneğin kırmızı et, tam yağlı süt ürünleri, işlenmiş gıdalar ve işlenmiş çerezler, tras yağ içeren gıdalar bu listede yer alır. Tek yönlü beslenme ya da yetersiz beslenme de kötü kolesterol riskini yükselten faktörler arasında yer alır. Sağlıklı ve dengeli bir beslenme programının oluşturulması ve sağlıklı beslenmenin bir yaşam alışkanlığı haline getirilmesi gerekir.

Hareketsizlik
Düzenli bir şekilde egzersiz yapılması kolesterol risk faktörlerini düşüren en önemli etmenlerin başına gelir. Kanda bulunan iyi kolesterolün yükselmesi ve kötü kolesterolün de düşürülmesi için mutlaka egzersiz yapılması önerilir. Hareketsiz bir yaşam yüksek kolesterol ile birlikte pek çok farklı hastalığa da davetiye çıkarır. Bu nedenle mutlaka spor ya da egzersiz yapılmasına zaman ayrılması gerekir.

Diyabet
Kötü kolesterol düzeyinin çoğalması ve aynı zamanda iyi kolesterol seviyesinin de azalmasına neden olan bir hastalıktır. Diyabet rahatsızlığı maalesef damarlara ve arterlere de zarar verir.

Komplikasyonlar
Kolesterol seviyesinin anormal düzeyde olması halinde bazı hastalıklar ve komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu hastalıkları ve komplikasyonları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Şeker hastalığı
• Karaciğer ve böbrek hastalığı
• Polikistik yumurtalık sendromu
• Tiroid bezinin az çalışması
• Dişilik hormonlarında artma
• Göğüste ağrı
• Kalp krizi
• Felç ya da inme

Teşhis ve Tetkikler
Kandaki kolesterol seviyesinin belirlenebilmesi için mutlaka kan tahlili yapılması gerekir. Bunun için lipid levhası adı verilen bir tahlil uygulanır. Toplam kolesterol ile beraber LDL, HDL ve trigliserid seviyeleri söz konusu tahlil ile anlaşılabilir. Ancak bu tahlillerden en doğru neticeleri elde edebilmek için tetkikten 9 ila 12 saat önce su dışında hiçbir yiyecek ve içecek tüketilmemelidir. Tahlilin aç karnına yapılması gerekir. Kan testi gerçekleştirildikten sonra sonuçlar değerlendirilir.

Toplam kolesterol düzeyi 200 mg/dL düzeyinde ya da bu düzeyin altında ise ideal değer olarak kabul edilir. Söz konusu değer 200 – 239 mg/dL arasında ise yüksek sınır değer olarak kabul edilir. Toplam kolesterolün 240 mg/dL değerinde ya da daha üzerinde ise yüksek değer olarak kabul edilir. Bu değerlendirmenin ardından hekim tarafından tedavi programı belirlenir.

Yüksek Kolesterol Tedavisi ve İlaçlar

Tedavi kapsamında mutlaka sağlıklı bir beslenme programının belirlenmesi ve düzenli olarak da egzersiz yapılması gerekir. Egzersiz ve sağlıklı beslenme yüksek kolesterole karşı en etkin yöntemlerdir. Bunun yanı sıra hastanın genel sağlık durumu, yaşı ve yüksek kolesterol seviyesine göre bazı ilaçların kullanılması hekim tarafından talep edilebilir. İaçlar hap şeklinde olabildiği gibi enjekte şeklinde de olabilir. Statinler, safra asidini bağlayan reçineler ya da kolesterol emilim inhibitörleri veya bunların karışımı şeklinde bazı ilaçların kullanımı gerekebilir. İlaçların hekim tarafından istenen şekilde ve düzenli kullanımı, tedavinin başarısında son derece belirleyici olur.

Sağlıklı beslenme kapsamında da trans yağların tüketimi durdurulmalıdır. Hayvansal gıdaların alınması da önerilmez. Tam yağlı süt ya da peynir gibi gıdalar yerine daha az yağlı ya da yağsız yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi gerekir. Tam tahıllı yiyeceklerin tüketilmesi ve et ürünleri yerine meyve ve sebze tüketimine ağırlık verilmesi gerekir. Yüksek kolesterolü düşürme etkisinde bulunan gıdalar arasında enginar, arpa, buğday, yulaf ve sarımsak gibi gıdalar da bulunuyor.

Yüksek Kolesterole Karşı Alınabilecek Önlemler

Yüksek kolesterolden kurtulmak ya da bu rahatsızlığı yaşamamak için bazı önlemler alınabilir. Bu önlemlerin aynı zamanda bir yaşam alışkanlığına dönüştürülmesi gerekir. Bu önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Sağlıklı, dengeli ve düzenli bir beslenme şeklini benimsemek
• Sigara kullanmamak ve sigara içilen ortamlarda bulunmamak
• Az yağlı ve az tuzlu gıdaları tüketmeye özen göstermek
• Her gün düzenli olarak mevsiminde olan meyve ve sebzeleri tüketmek
• Tam tahıllı olan gıdaları tüketmeye özen göstermek
• Haftanın en az 4 günü, en az 30 dakika sürecek şekilde, düzenli olarak egzersiz yapmak
• Alkol tüketimini sınırlandırmak ve en aza indirgemek
• Hayvansal gıdalardan ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak
• Her gün en az 2 litre su tüketmek
• Stresten uzak kalacak şekilde bir yaşam sürmek