Güncelleme Tarihi: 14 Ekim 2020
- Kolonoskopi Nedir?
- Kolonoskopi Neden Yapılır?
- Kolonoskopi Süreci ve Sonrası
- Sonuçlar ve Değerlendirme
- Gastroskopi Nedir?
- Gastroskopi Neden Yapılır?
- Gastroskopi Süreci ve Sonrası
Kolonoskopi Nedir?
Kolonoskopi, kalın bağırsak ve rektumda (kalın bağırsağı anüse bağlayan son kısım) oluşabilecek anormalliklerin tespitini sağlayan bir uygulamadır.
Sakinleştirici ilaç veya anestezi altında gerçekleştirilen bu uygulama sırasında ucunda küçük bir kamera bulunan esnek bir tüp, rektumdan içeri doğru sokularak kalın bağırsağın içi ayrıntılı bir biçimde görüntülenir. Kolonoskopiyle, görüntüleme sırasında anormal olarak kabul edilen bir kütle veya doku ile karşılaşıldığı durumda, biyopsi için örnek alınabilir.
Kolonoskopi Neden Yapılır?
Kolonoskopi yaygın olarak aşağıdaki sebeplerden ötürü yapılır:
- Bağırsakla ilgili semptomları araştırmak için; karın ağrısı veya idrardaki kanın sebebini bulmak için.
- Hastanın kolon kanseri olup olmadığını anlamak için. (Hasta, 50 yaş ve üstündeyse, hekim, 10 yılda bir kolonoskopi yapılmasını talep edebilir.)
- Poliplerin ayrıntılı bir biçimde incelenmesi için. Bilindiği gibi mantar benzeri bir görünme sahip olan ve anormal doku büyümeleri olarak tanımlanabilen polipler, kanser riskini azaltmak için kontrol altında tutulmalıdır. Hekim gerekli görürse, kolonoskopi işlemi sırasında polipleri de vücuttan çıkarabilir.
Kolonoskopi Süreci ve Sonrası
Kolonoskopiden önceki gün katı ve mideyi zorlayıcı yiyecekler yememek ve sadece su, çay veya kahve gibi içecekler tüketmek önemlidir. Hekimin ihtiyaç olduğuna karar vermesi durumunda, görüntüleme işlemi öncesinde ve sonrasında hastanın müshil kullanması gerekebilir. Hastanın şeker hastalığı (diyabet) veya kalp rahatsızlığı bulunması halinde, kolonoskopi öncesinde bunu hekimle paylaşmalı ve gerekir ise ilaçlarında bazı değişikliklere gitmelidir.
Kolonospi sırasında hasta ameliyat önlüğü giyer ve herhangi bir rahatsızlık duymaması adına kendisine sakinleştirici verilir. Genellikle tüm uygulama sırasında hastanın bacaklarını göğsüne doğru çekmiş bir şekilde durması beklenir. Hekim bu sırada, kalın bağırsağı daha iyi görebilmek adına içeri hava veya karbon dioksit verilebilir. Ortalama bir işlem 30 ile 60 dakika sürer.
Kolonoskopi sonrası sakinleştiricinin etkisinin geçmesi yaklaşık 1 saat sürer. Bu sebeple hastanın yanında bir refakatçi olması gerekir; işlem sonrası araba kullanmak veya günün geri kalanı boyunca çalışmaya devam etmek önerilmez. Görüntüleme uygulaması sonrası idrarda kan görülmesi normal karşılanır ancak bu durum uzun süre devam ederse tıbbi destek için başvurulmalıdır.
Sonuçlar ve Değerlendirme
İşlem sonrasında hekim sonuçları değerlendirerek hasta ile paylaşır. Hiçbir anormalliğe rastlanmaması halinde sonuç negatif olarak değerlendirilir. Bununla beraber, hastanın yaşı ileriyse ve kolon kanseri riski altındaysa 10 yıl içinde, önceki görüntülemelerde polip bulgusuna rastlanmışsa 5 yıl içinde, uygulanan işlemde görüntüleme sağlıklı bir şekilde yapılamadıysa 1 yıl içinde tekrar kolonoskopi yapılması istenebilir.
Bunun tam tersi biçimde, kalın bağırsakta polip veya anormal dokuya rastlanırsa sonuç pozitif olarak açıklanır. Poliplerin büyüklüğüne göre hekim, yakın zamanda süreci tekrarlamak isteyebilir veya cerrahi işlem talep edebilir.
Gastroskopi Nedir?
Gastroskopi, endoskop denilen ve ucunda minik bir kamera bulunan esnek, ince bir tüp yardımıyla gırtlağın, midenin ve ince bağırsağın iç kısımlarının görüntülenmesi işlemine verilen isimdir.
Gastroskopi Neden Yapılır?
Kişinin aşağıda belirtilen semptomlara sahip olması halinde, hekim gastroskopi yapılmasını isteyebilir:
Ayrıca, ameliyat sonrası kontrol amacıyla uygulanmasının yanı sıra bu işlem, mide kanseri ve ülser şüphesi olması durumunda da yapılır.
Gastroskopi Süreci ve Sonrası
Gastroskopi öncesinde, hastanın kullanmakta olduğu ilaçlar varsa, hekim bunların alımının kısa bir süre için bırakılmasını isteyebilir. Bunun sebebi bazı ilaçların bu yöntem kullanılarak elde edilebilecek bulguları maskeleme ihtimalinin olmasıdır. Şeker hastalığı (diyabet) tedavisinde kullanılan ilaçlar ve kan sulandırıcılar ile ilgili hekim mutlaka bilgilendirilmelidir.
Gastroskopi sırasında bütün alanın kolayca görülebilmesi adına midenin boş olması önemli olduğu için genellikle 6-8 saat öncesinden yemek yemeyi ve 2-3 saat önceden de sıvı tüketmeyi bırakmak gerekir. Uygulamadan önce hastanın varsa, takma diş, gözlük ve lensini çıkarması beklenir.
İşlem anında, hastanın ilk olarak sol tarafına uzanması istenir; endoskop ağızdan içeri sokulduğunda mide bulantısı hissedilmesi mümkündür, fakat bu his birkaç dakika içinde kaybolur.
Bu prosedür bir teşhis koymak adına gerçekleştiriliyorsa, olası anormal durumu daha rahat ve ayrıntılı bir biçimde tespit edebilmek adına, hastanın midesine az miktarda hava verilebilir. Bununla beraber, gastroskopi önceden tespit edilmiş zararlı bir dokuyu almak için yapılıyorsa anestezi sayesinde, hasta herhangi bir ağrı hissetmez. Bunun ertesinde alınan doku örneği, incelenmesi için laboratuvara gönderilir. Ülser tedavisi için yapılan uygulamalarda ise endoskop içinden küçük bir sonda geçirilebilir ya da ilaç enjekte edilebilir.
Gastroskopi sırasında yetişkinler için lokal anestezi kullanılırken küçük çocuklar için genel anestezi tercih edilir. Genel olarak 15 dakika içinde tamamlanan ve endoskopist rehberliğinde gerçekleştirilen bu işlem tedavi amaçlı uygulanıyorsa daha uzun sürebilir.
İşlem bittikten kısa bir süre sonra hastalar evlerine dönebilir ancak kendilerine yardımcı olması için bir refakatçinin yardımı istenir. Bununla beraber, hastaların gastroskopi ardından şu aktiviteleri gerçekleştirmemesi gerekir:
- Araba kullanmak,
- Ağır makine operatörlüğü yapmak,
- Alkol almak,
- Uyku hapı almak,
- İşe gitmek,
- Herhangi yasal belge imzalamak,
- Küçük çocuk veya yaşlı bakımı yapmak.
İşlemi takip eden ilk 2 gün içerisinde boğaz ağrısı ve şişkinlik hissetmek son derece normal olarak karşılanır. Aşağıdaki gibi daha ciddi sorunlarla karşılaşılırsa hemen hekime başvurulmalıdır:
- Göğüs veya mide ağrısı,
- Dışkıda koyuluk,
- Sürekli kusma,
- 38 derece ve üzeri ateş.