Güncelleme Tarihi: 21 Eylül 2022
- Mamografi Nedir?
- Mamografi Nasıl Çekilir?
- Mamografi Öncesi Ve Sonrası Süreç
- Mamografinin Avantajları Nelerdir?
- Mamografi Yöntemleri: Dijital Mamografi
Mamografi Nedir?
Mamografi, meme dokunun ayrıntılı olarak incelenmesine imkân veren, düşük dozda radyasyonun kullanıldığı, etkili bir görüntüleme yöntemidir. Kanser tanısında “altın standart” olarak kabul edilen bu yöntem, memenin, görüntüleme cihazının üzerinde bulunan iki adet plak arasına yerleştirilerek, dokunun detaylı biçimde izlenmesi prensibine dayanır.
Tanı ve tarama olmak üzere iki farklı amaçla kullanılan ve düşük doz ışın ile oldukça yüksek kalitede görüntüler elde edilmesini sağlayan mamografi için herhangi bir yaş sınırı bulunmamakta; uzmanlarca belli aralıklarla takiplerin yapılması şiddetle tavsiye edilmektedir.
Memenin ayrıntılı olarak görüntülenmesi, meme kanserinin erken tanı ve teşhisinde oldukça önemli bir unsurdur, bu sebeple, meme dokusunda herhangi bir sorun tespit edilmemişse dahi, 35 ila 40 yaşından başlamak üzere, bu görüntüleme tekniğinden düzenli bir şekilde faydalanmak elzemdir. ABD Kanser Derneği ve Radyoloji Birliği tarafından önerilen, 40 – 50 yaşlar arasında iki yılda bir kez ve 50 yaş ve üzerinde her yıl bir kez mamografi için sağlık merkezlerine başvurmaktır. Bununla beraber, ailede meme kanseri öyküsü var ise, 30 yaş başlangıç olmak üzere, her yıl bir defa çekim yapılmalıdır.
Mamografi Nasıl Çekilir?
Standart bir kanser tarama mamogramı yaklaşık olarak 15 dakika sürer. Bu süreç içinde, her meme için yatay ve dikey olmak üzere ikişer görüntü alınır ve bunlara oblik veya mediolateral görüntüler de eklenir. Fakat memenin boyutunun normalden büyük olması veya hastanın geçmişte implantlar vasıtasıyla meme büyütme operasyonu geçirmiş olması halinde, daha fazla görüntülemeye ihtiyaç duyulabilir. Birkaç açıdan alınan görüntü, meme dokusunun detaylı olarak incelenmesine imkân verir.
Uygulama sırasında cihaz, memeyi belli oranda sıkıştırır ve yassılaştırır; bu, meme dokusunun birbiri üstüne binmesini engelleyerek, yalancı kitle görünümü ihtimalini ortadan kaldırır, var ise kitlenin detaylı bir biçimde görüntülenmesini sağlar. Sıkıştırma ayrıca, görüntülerin daha az radyasyon ile elde edilmesine de imkân verir. Buna ek olarak, 40 yaşından sonra memedeki glandüler yapının yağ dokusuna dönüşmesi sebebiyle mamogram erken yaşlara göre çok daha kolay bir şekilde çekilebilmektedir.
İşlem sırasında hastanın teknisyenin yönlendirmesi ile belirli aralıklarla nefesini tutması gerekebilir, ayrıca, sorunsuz bir çekimin yapılabilmesi için sabit durmak şarttır.
Bununla birlikte, uygulama sırasında, meme bölgesinde hafif bir sıkışmanın hissedilmesi dışında – çekimin tamamlanmasından birkaç dakika sonra bu hissin ortadan kaybolduğu bildirilmektedir – hasta, acı hissetmez. Acıya karşı aşırı bir hassasiyetin olduğu durumda ise, işlem öncesinde lokal anestezik kremler kullanılabilir.
Mamografi Öncesi Ve Sonrası Süreç
Mamografi öncesinde, menopoz dönemine girmemiş kişiler için, memenin en az hassas ve duyarlı olduğu dönem, regl döneminin bitimini takip eden ilk hafta tercih edilmelidir. Bununla beraber, bu görüntüleme tekniği hastanın belden yukarısının açık olmasını gerektirdiğinden, rahatlıkla giyilip çıkarılabilen; yaka kısmı geniş kıyafetler ile gömlek tipi, düğmeli kıyafetlerin kullanımı işlem öncesinde avantaj sağlayacaktır.
Uygulama öncesinde hastanın dikkate alması gereken bir diğer husus ise deodorant, pudra ve krem gibi kozmetik ürünlerin kullanımı ile ilgilidir. Bu ürünler, meme bölgesine komşu olan koltukaltına uygulandığında, kalsiyum birikintisi görüntülemenin kusursuz bir şekilde yapılmasını engeller, öyle ki, bozulmalar ve yalancı kitleler sebebiyle çekimin tekrarlanması gerekebilir.
Mamografi sonrasında ise, hasta meme bölgesinde herhangi bir değişiklik hissetmez; işlem dinlenmeyi gerektirmez, uygulamanın hemen ertesinde günlük hayata dönmek mümkündür.
Uygulamadan sonra, nadir olarak, memeyi kaplayan cilt renginde hafif değişiklik görülebilir. Bu geçici bir durumdur.
Bununla beraber, mamografi sonuçları genel olarak birkaç gün içinde çıkar.
Mamografinin Avantajları Nelerdir?
Mamografinin en önemli avantajı, elbette ki meme kanserinin erken teşhis edilmesini sağlayarak, tedavinin başarı şansını çok önemli oranda artırmasıdır. Aynı şekilde, meme kanserine karşı tek korunma yolu da bu uygulamanın yaşa uygun yıllık takipler ile gerçekleştirilmesidir. Bu durum, kanser dışında, memede ortaya çıkan her türlü anomalinin önlenmesi ve tedavi edilmesi için de geçerlidir.
Bununla bağlantılı olarak, bu gelişmiş görüntüleme tekniği bir hekimin fiziksel muayene ile tespit edebileceğinden çok daha küçük boyutlu kitleleri saptayabilir. Öyle ki, geleneksel bir hekim muayenesi ile ancak 1,5 – 2 cm ve üstündeki kitlelerin varlığından bahsedilebilirken, mamografi 0,5 cm’den çok daha küçük olan kitlelerin tespitini yapabilir.
Mamografi Yöntemleri: Dijital Mamografi
Full Field Dijital Mamografi olarak da bilinen dijital mamografi, geleneksel meme dokusu görüntüleme aracı ile aynı amaca hizmet eden, meme kanserinin tarama ve tanısı için kullanılan son dönem radyolojik görüntüleme tekniğidir. Dijital teknikteki en önemli yenilik, görüntünün röntgen filmi vasıtası ile değil, elektronik bir dedektör kullanılarak bilgisayar ortamında oluşturulmasıdır. Bu da, meme dokusunun aldığı radyasyonun, geleneksel tekniğe göre çok daha düşük olması anlamına gelir (yaklaşık 10’da 1’i). Ayrıca, film-banyo işlemine bağlı tekrarlar olmayacağından, işlem tek seferde başarıya ulaşır.
Full Field Dijital Mamografi sistemi ile kontrast rezolasyonunu yüksek olan görüntüler elde edilir, bu da, milimetrik nodüller ve kireçlenme alanları gibi meme kanserinin ilk dönem bulgularının tespit edilmesini sağlar. Ayrıca, meme dokusunun yoğun olduğu durumlarda, kanserli alan veya kitle, diğer dokular arasına gizlenerek görüntülemeyi imkansız kılabilir. Dijital mamografi bu noktada etkili bir çözümdür; bu teknik yardımıyla memenin milimetrik kesitleri alınarak üç boyutlu bir inceleme gerçekleştirilirken görüntü üzerinde büyütme, parlaklık ve kontrast ayarları da yapılabilir. Tüm bu imkanlar, görüntülerin yorumlaması aşamasında hekime de büyük fayda sağlar.